Testun myfyrdod yr Esgob

Rai blynyddoedd yn ôl, daeth un o’r plant ag offer gwneud canhwyllau i mi, gyda’r holl gwyr, lliwiau a’r mowldiau angenrheidiol. Doedd hynny ddim yn syndod, roeddwn i wedi mwynhau gwneud pethau fel hyn ers rhai blynyddoedd. Ond mae’r gelf o gael y cwyr yn ddiogel i’r mowld yn gofyn am law gadarn a chryn dipyn o ymarfer. Dyna ddelwedd sy’n dod i mi o’r newydd wrth i mi darllen geiriau Paul i'r Rhufeiniaid, pennod 12. Gwrandewch ar ddehongliad J B Phillips o ddwy adnod gyntaf y bennod honno:

‘Gyda llygaid led y pen ar agor i drugareddau Duw, rwy’n erfyn arnoch, fy mrodyr, fel gweithred o addoliad deallus, i roi iddo eich cyrff, fel aberth byw, wedi’u cysegru iddo ac yn dderbyniol ganddo. Peidiwch â gadael y byd o’ch cwmpas eich gwasgu i’w fowld ei hun, ond gadewch i Dduw ail-folwdio eich meddyliau o’r tu fewn, er mwyn i chi gael profiad ymarferol fod cynllun Duw ar eich cyfer chi yn dda, yn cyfarfod â’i holl ofynion ac yn symud tuag at y nod o wir aeddfedrwydd’.

Gydol y llythyr hwn mae Paul wedi bod yn egluro beth mae ffydd yn Iesu’n ei olygu: ei fod yn doriad radical o’r gorffennol ac yn agor i ni’r posibilrwydd o fyw o dan gyfarwyddid Duw, nid cymaint o dan y gyfraith gyda’i gorchmynion beichus ond ag Ysbryd Glân Duw. Ac yma, mae’n cynnig ffordd benodol o ddeall yr her yma. Beth ddylem ni wneud o hyn? Gadewch i mi awgrymu 3 pheth.

Mae ‘trugaredd’ yn air a allai ddisgyn yn rhwydd o’n Geiriadur. Yn gyntaf, mae’n swnio braidd yn hen ffasiwn ac yn bendant o oes y fu pan fyddai Brenhinoedd a Brenhinesau’n gweinyddu cyfiawnder mewn ffyrdd mympwyol.Fodd bynnag, mae trugaredd yn mynd â ni at galon yr efengyl a’r ffordd y mae Duw yn edrych arnom ni ac ar y greadigaeth. Nid yw’n gwneud hynny gyda dirmyg na gwatwar.Mae trugaredd hyd yn oed yn ei ddicter at ein pechodau oherwydd mae’n gwybod fod y pechodau hyn yn dinistrio ac yn niweidio.

Ac mae trugaredd yn dweud wrthym ni fod gan Dduw dosturi a hiraeth amdanom. Efallai bod Duw Cyfiawnder yn ein cael ni’n brin yn y glorian ond mae Duw hefyd yn llawn trugaredd ac yn ymestyn allan rhag i bechod a drygioni beidio â chael eu hateb. Pan fyddwn ni’n deall arwyddocâd y groes, byddwn yn dod wyneb yn wyneb â’r trugaredd hwnnw. Sut y daeth Duw atom ni ac ymestyn allan trwy farwolaeth Iesu er mwyn, fel defaid ar gyfeilion, ein dwyn yn ôl at garwr ein heneidiau. Mae yna ras a bendith bywiol i’w cael yma: i fyfyrio ar farwolaeth Iesu a blasu’n aml y trugaredd rydym yn ei ganfod yma.

Yr ail beth mae Paul yn ei ddweud yw fod y trugaredd hwn yn gwahodd ymateb. Fe ddylem ni gynnig ein hunain fel aberth byw. Mae’r gyfraith yn dangos aberth fel y ffordd o newid tuag at Dduw, ond, yma, nid bara na chnydau na hyd yn oed unrhyw beth byw sy’n cael ei gynnig. Rydym ni’n cynnig rhywbeth sy’n gofyn am lawer mwy– ni ein hunain fel yr unig ymateb posibl i drugaredd Duw. Nid yw’r math hwn o offrwm yn feichus na hyd yn oed yn ddyletswydd yn gyntaf. Mae’n ymateb cariad. Mae’r gerdd Saesneg gan George Herbert yn sôn am y foment mae Cariad yn ein hennill ac yn gofyn i ni ymateb:

Love bade me welcome: yet my soul drew back, Guiltie of dust and sinne,

But quick-ey’d Love, observing me grow slack

From my first entrance in,

Drew nearer to me, sweetly questioning,

If I lack’d any thing.

A guest, I answer’d, worthy to be here:

Love said, You shall be he.

I the unkinde, ungratefull? Ah my deare,

I cannot look on thee.

Love took my hand, and smiling did reply,

Who made the eyes but I?

Truth Lord, but I have marr’d them: let my shame

Go where it doth deserve.

And know you not, says Love, who bore the blame?

My deare, then I will serve.

You must sit down, says Love, and taste my meat:

So I did sit and eat.

Y trydydd peth rwy’n ei weld yw’r ddelwedd o newid:peidiwch â chael eich gwasgu i fowld a chael eich gweddnewid gan adnewyddiad eich meddwl. Mor hawdd yw i ni gael ein dal gan nifer o agendas! Rydym yn gweithredu i reolau neu ddisgwyliadau sy’n gallu bod yn nerthol.Ond ai ffyrdd Duw yw’r rhain? Mae’r toriad, y toriad radical y buom yn sôn amdano, yn dod i’r golwg yma. Er mwyn byw yn wahanol, mae angen i’n meddyliau gael eu hadnewyddu gan Dduw. O’r lle y byddwn ni’n treulio amser gyda Duw, rydym yn gallu unioni gyda Duw ac â ffyrdd Duw. Mae hynny’n gallu bod yn anodd wrth gwrs, ond mae hefyd yn antur:darganfod mai ffyrdd Duw, mewn gwirionedd, yw'r gorau!

Dechreuais gyda darlun o ganhwyllau a mowldiau. Rwyf wedi darganfod mai dyfal donc yw hi gyda phethau fel hyn. Ac felly hefyd y mae hi hefyd gyda ffydd. Gallai sicrhau newid ymddangos yn anodd. Ond nid ras gyflym yw hyn ond marathon sy’n cymryd amser. Efallai y byddwn ni’n methu ond mae bob amser yn bosibl ail gychwyn gyda Duw, nad yw byth yn rhoi’r gorau i ni.

Felly, sut byddwch chi’n ymatal rhag y temtasiwn o gael eich gwasgu i fowld y byd yr wythnos hon? Sut all trugaredd Duw ysbrydoli calon sy’n dal ati fwy a galw am ymateb newydd oddi wrthych? Mae Duw yn rhoi gras a nerth i bob un ohonom mewn pethau fel hyn.

Amen