Testun myfyrdod yr Esgob

Tymor newydd

Mae’r darlleniad heddiw o’r Testament Newydd yn cael ei ddarllen weithiau ar ddechrau’r Adfent ac mae’n un o fy hoff ddarnau o’r Beibl.Mae fel pe byddai’n cyhoeddi cychwyn o’r newydd – diwedd yr hen a throi o’r newydd at Dduw. Dim rhyfedd fod yr Adfent yn llawn gobaith yn y ffordd y mae’n edrych tua'r dyfodol.

Wrth i ni gychwyn ar dymor newydd, yr haf drosodd a misoedd oerach yr Hydref o’n blaenau, mae’n teimlo’n rhyfedd oherwydd bod cymaint o bethau'n dal yn ansicr: dydyn ni ddim, fel maen nhw’n dweud, ‘yn ôl ar ein traed' eto a dydyn ni ddim yn gwybod beth sy'n o'n blaenau, fel eglwysi, ym misoedd y gaeaf. Gyda’r cefndir hwn, efallai ein bod eisiau ystyried ychydig o’r pethau a allai ddod i’n sylw, hyd yn oed os na allwn ni fod yn sicr o bopeth. Felly, beth yn union sydd yn y darlleniad?Gadewch i mi ystyried ychydig o bethau:

Y cyngor cyntaf y mae Paul yn ei gynnig yw y dylem ddeffro o’n cwsg. Dyma ei eiriau:‘Ie, gwnewch hyn oll fel rhai sy’n ymwybodol o’r amser, mai dyma’r awr chi ddeffro o gwsg.’Gallwn ddychmygu’r cloc larwm yn canu yn y ganrif gyntaf, yr agor ceg sy’n dod wrth ddeffro a gweld golau dydd. Yr ymestyn, a’r meddyliau’n dechrau ffurfio. Ond mae'r darlun y mae Paul yn ei gynnig yn awgrymu y gall bywyd fod fel cwsg dwfn – nid y math sy’n mwytho ac yn croesawu ar ôl diwrnod hir ond cwsg sy'n llesgau, yn dwyn ein hegni ac yn ein rhwystro rhag wynebu'r diwrnod.

Yn ei lyfr ‘The Silver Chair’ mae C S Lewis yn sôn sut mae Tywysog, un o’i arwyr yn y stori, yn cael ei ddal mewn cyfaredd gan swyn, yn debyg iawn i gwsg dwfn, tywyll. Bob tro y mae’n dod ato’i hun, mae’n gweld ei fod wedi’i rwymo a’i glymu, yn methu â thorri’n rhydd. Rwy’n meddwl mai dyma y mae Paul yn ei ddweud wrth Gristnogion Rhufain: ei bod yn amser deffro o’r trwmgwsg sy’n eich rhwystro a cherdded at oleuni'r hyn y mae Duw wedi'i addo.

Yr ail beth y mae Paul yn ein gwahodd ni i’w wneud yw rhoi heibio bethau'r tywyllwch. Dyma ei eiriau:‘Gadewch i ni, felly, roi heibio weithredoedd y tywyllwch a gwisgo arfau’r gloeuni’. Nid yw rhoi heibio gweithredoedd y tywyllwch yn golygu eu rhoi o’r naill du , fel llyfr neu rywbeth y byddwn yn mynd yn ôl at yn nes ymlaen. Mae’n fwy terfynol na hynny. Ystyr rhoi heibio yma yw gadael y tu hwnt i’n gafael. Rwy’n cofio, flynyddoedd yn ôl, adfail ym mhen draw’r ffordd yn y pentref lle’r oeddwn i’n byw. Roedd arwydd mawr arno ‘Dim Mynediad’ ond fe wyddai pawb fod yna goeden afalau ardderchog yng ngardd yr hen dy simsan hwn, a digon o le i chwarae mig ynddo. Mewn gwirionedd, denu yn hytrach na chadw rhywun draw oedd yr arwydd ‘Dim Mynediad’ a, cyffes, do fe fûm innau yno’n ‘chwilota’.

Mae rhoi rhywbeth heibio’n golygu rhoi rhywbeth yn ddigon pell o'n gafael fel na allwn ni, mwyach, ei gael. Ysgwn i beth yw’r pethau, y tueddiadau, yr arferion sydd gennym ni sydd braidd yn rhy agos a ddim yn ddigon pell i golli eu dylanwad ar ein bywydau. Mae’r darlleniad hwn yn ein gwahodd i ystyried sut y gallwn ni, yn ymwybodol, enwi beth bynnag yw’r peth sydd angen ein sylw.

Yn olaf, mae Paul yn awgrymu efallai y dylem wisgo set wahanol o ddillad. Ei eiriau eto:‘Gwisgwch yr Arglwydd Iesu Grist amdanoch’. Pan oeddwn i’n blentyn, fe fyddwn i weithiau’n etifeddu dillad fy mrawd oedd bedair blynedd yn hŷn na mi. Doedd dim ots gen i, yn wir, roeddwn i’n meddwl ei fod yn beth eithaf cŵl gwisgo dillad fy mrawd. Ond weithiau, roedden nhw braidd yn fawr, yn rhy llac a ddim yn ffitio’n dda iawn. Yr hyn a sylweddolais i oedd bod yn rhaid i mi dyfu iddyn nhw, ac y cymerai hynny amser. Ac, wrth gwrs, dyna oeddwn i’n ei wneud.

Pan fyddwn ni’n gwisgo'r Arglwydd Iesu Grist, fel dillad amdanom, efallai y byddwn ni’n teimlo ein bod yn gwisgo rhywbeth diarth ac anghyfarwydd. Mae hynny'n berffaith naturiol. Ond y mwyaf y byddwn ni’n eu gwisgo, y mwyaf cyfarwydd fyddan nhw, fel pâr newydd o esgidiau sy'n teimlo'n rhyfedd ar y dechrau. Gallai deimlo’n rhyfedd , efallai, gweddïo mewn ffordd newydd neu newid ein meddwl am rywun. Ond, fel cael cyhyrau a chymalau sydd wedi edwino dros y blynyddoedd i weithio, drwy eu defnyddio y daw'n normal i wneud hynny.

Apêl Paul i’r Rhufeiniaid oedd symud yn nes at Dduw yn Iesu. Mae’n cynnig rhai darluniau i’n helpu gyda hynny:Deffrowch o’ch cwsg, rhowch heibio bethau negyddol, gwisgwch ddillad da yr Arglwydd Iesu Grist. Sut allwn ni feddwl am ffyrdd ymarferol y gallwn ni wneud hyn?