Testun myfyrdod yr Esgob

Ydych chi erioed wedi sylwi ei bod yn edrych fod Iesu’n adrodd rhai o’i storïau’n fwriadol i bryfocio a hyd yn oed i wylltio’r rhai oedd yn eistedd a gwrando arno? Efallai fod hynny’n swnio’n beth rhyfedd iawn i'w ddweud ac yn ffordd ryfedd o gyflwyno myfyrdod. Wedi’r cyfan, onid ydyn ni wedi cael ein magu i gredu mai storiâu daearol gydag ystyr nefolaidd yw'r damhegion. Mae hynny’n ddigon gwir, ond maen nhw hefyd yn eithaf awgrymog ac wedi’u ffurfio ar gyfer cynulleidfa benodol, maen nhw’n gallu bod braidd yn annelwig a gallwn ninnau deimlo nad ydyn ni wedi deall yn iawn beth yn union yw neges y stori.

Mae'r darlleniad o’r efengyl heddiw yn y categori yma. Stori yw hi am ddyn busnes sy’n cyflogi gweithwyr i’w helpu yn y winllan ac yn talu cyflog iddyn nhw yn ôl y cytundeb. Ond mae’n talu’r un faint i’r rhai a gafodd eu cyflogi yn hwyr yn y dydd ag y mae’n ei dalu i’r rhai a fu’n llafurio drwy’r dydd yn y llwch a’r gwres. Mae rhain yn disgwyl mwy, ac yn cwyno. Gallwch ddychmygu y byddai pawb oedd yn gwrando ar y stori hon yr un mor ddig. A'u gwrychyn yn codi: ‘mae hyn yn anghyfiawn’ medden nhw. ‘Mae’r gweithiwr yn haeddu ei gyflog’. Ac yna (a pha mor aml ydyn ni wedi dweud hyn) ‘Dydi hynny ddim yn deg’.Gallwch eu dychmygu’n mynd i’r dafarn ac yn trafod, dros wydryn o fedd, y tirfeddiannwr rhyfedd a'r storïwr rhyfeddach fyth oedd yn credu ei bod yn iawn annog anghyfiawnder.

Felly, beth sy’n digwydd yma? Gadewch i ni edrych yn fanylach ar y stori a gweld lle mae’n darfod.

Yn gyntaf, mae cynfas ein stori’n un eang. Mae’r cefndir yn ‘drawsgenedlaethol’ mewn gwirionedd. A’r tro yn y gynffon yw nad ydyn ni’n siarad am weithwyr yn y winllan, ddim â dweud y gwir. Rydyn ni’n sôn am Dduw yn derbyn i’r gorlan rai oedd braidd yn hwyr yn cyrraedd y parti – y Cenhedloedd, pobl fel chi a fi. Y cefndir oedd, hyd hynny, fod holl waith Duw wedi canolbwyntio ar bobl yr addewid ac ar wlad yr addewid: yr Iddewon. Wedi’u hethol a’u dewis gan Dduw, nhw oedd etifeddion y deyrnas, nhw oedd piau’r dyfodol ac, un diwrnod, byddai Duw, o'r diwedd, yn taro ac yn trechu eu holl elynion a byddai Jerwsalem yn cael ei dyrchafu uwch ben popeth.

Felly, byddai’r stori, i’r rhai oedd yn sylweddoli ei bod yn sôn am lawer mwy na grawnwin a chyflogau, yn eu cynddeiriogi. Byddai’r gwrandawyr yn deall bod y stori’n ail ddiffinio rhywbeth sanctaidd, yn newid y plot. Ei bod hefyd yn dangos dyfodol pan nad y nhw, mwyach, fyddai ar flaen y ciw.

Mae’n eithaf anodd i ni ddeall hyn yn iawn, ond ryw’n siŵr y byddai wedi bod yn sioc:clywed bod Duw wedi symud ymlaen a bod ganddo gynllun ac, oes, mae gennych chi le ynddo, ond ddim cymaint ag o'r blaen. Mae’r stori’n awgrymu sut y mae cynllun Duw'n cofleidio'r byd i gyd yn hytrach nag unrhyw un genedl neu bobl. Yr hyn sy’n brathu yw, nid fod y cyflogau’n anwastad, ond y bydd Duw, yn rhydd ac o’i wirfodd, yn ystyried ei hun sut y byddwn ni’n ymateb i’w gariad.

A dyna, efallai, yw'r ail beth y dylen ni ei feddwl amdano. Nid fod newydd ddyfodiaid yn cael croeso. Ond fod gras yn cael ei ymestyn ymhellach nag erioed o’r blaen. Mae'r gair 'gras' yn un o'r rhai hyfrytaf yn yr Ysgrythurau. Mae’n ffordd o ddweud nad yw Duw'n ein trin yn ôl sut y mae ein pechodau a’n gwendidau’n haeddu. Os edrychwn ni’n ddyfnach yn y Testament Newydd, fe welwn ni bod Iesu nid yn unig wedi dangos fod Duw’n perthyn i’r byd ond ei fod, rhywsut, yn pontio’r bwlch rhyngom ni.

Rydyn ni i gyd yn gyfarwydd â'r pontydd enwog sy’n cysylltu Môn a Gwynedd. Er y dechreuodd y gwaith ar y bont grog ym 1818, chafodd hi mo'i gorffen tan 1826. Cyn hynny, roedd yn rhaid croesi ar droed ar drai neu mewn cwch. Pan ddaeth y bont, roedd croesi'n llawer haws ac yn llawer mwy diogel.

Mae hynny'n ddarlun eithaf da i ni ei gadw mewn cof wrth feddwl am y groes. Dyma'r ffordd y mae Duw’n pontio i'n cyrraedd, i ni gael cysylltiad diogel gyda Duw. Yn iaith heddiw, gallech feddwl am gysylltiad digidol, yn croesi’r awyr, ond mae’r syniad yr un fath. Oherwydd Iesu, mae gennym ni berthynas gyda Duw wedi'i seilio ar ei gariad rhad a'i ras.

Fe ddechreuais i drwy ddweud bod yn rhaid bod y stori wedi cynddeiriogi. Ac rwy’n siŵr ei bod hi. Ond, i’r rhai ar yr ochr arall, oedd yn teimlo eu bod yng nghefn y ciw, byddai wedi cael effaith gyfan gwbl wahanol. Rydych chi’n gwybod nad yw'r tu allan yn lle da i fod. A phan mae’r rhai o’r tu allan yn dod i mewn ac yn cael croeso, dyma’r peth gorau o ddigon. Y croeso annisgwyl a rhwydd sy’n ein gwneud ni’n ffrindiau ac yn ddilynwyr i Dduw. Yma rydyn ni’n canfod Duw’n gwneud drosom ni yr hyn na allen ni fyth eu gwneud ar ein pen ein hunain ac mae’n ein tynnu ni i fywyd gwell na allen ni, ein hunain, fyth ei gael.

Ydych ydych chi wedi cael eich hunan yn y lle hwnnw? Nid yw’r stori llai brawychus os ydych chi. Mae’n stori o gariad anhaeddiannol ond hynod dderbyniol sy’n dangos ein dyfodol i ni. Nid o ofn na dychryn ond o obaith a sicrwydd. Dyma rodd Duw i bawb ohonom yn Iesu. Amen.