Testun myfyrdod yr Esgob

‘Peidiwch â phryderu am ddim, ond ym mhob peth gwneler eich deisyfiadau’n hysbys i Dduw trwy weddi ac ymbil, ynghyd a diolchgarwch. A bydd tangnefedd Duw, sydd goruwch pob deall, yn gwarchod dros eich calonnau a’ch meddyliau yng Nghrist Iesu'.

Beth fyddwch chi’n ei wneud pan fyddwch chi’n bryderus? Rwyf wedi dod ar draws llawer o bobl gyda myrdd o ymatebion i’r cwestiwn hwnnw. Rhai’n dweud eu bod yn rhedeg. Eraill yn ceisio anghofio amdano. Rhai eraill wedyn yn chwilio am ystafell dywyll a diferyn bach o rywbeth i helpu!

Mae’n darlleniad heddiw’n dechrau gyda phryder a geiriau Sant Paul: ‘Peidiwch â phryderu am ddim’. Hawdd dweud hynny, ond beth a sut? Pryder yw’r hyn rydyn ni’n ei deimlo pan fyddwn ni’n poeni, dan straen neu’n ofnus – yn enwedig ynghylch pethau sydd ar fin digwydd neu rydyn ni’n meddwl y gallen nhw ddigwydd yn y dyfodol. Mae pryder yn ymateb dynol naturiol pan fyddwn ni’n sylweddoli ein bod o dan fygythiad. Beth sy’n ddiddorol yw bod llawer o seicolegwyr heddiw’n gweld fod yna fanteision i bryder: mae’n gwneud i ni ymateb ynghynt i fygythiadau neu’n ein hysgogi i wneud rhywbeth.

Felly beth mae Paul yn ei awgrymu pan mae’n dweud PEIDIWCH â phryderu? Mae cyd-destun Paul yn hanfodol yma. Mae’r egin eglwys o dan bwysau a’r disgyblion newydd yn ansicr beth mae dilyn Crist yn ei olygu. Mae’n rhaid fod y hwn yna o gefndir wedi ei gwneud yn anodd oherwydd fod yna gymaint o ansicrwydd o’i gwmpas. Pan fydd pryder yn cael rhwydd hynt, mae’n gallu dod yn llethol. Pa mor aml ydyn ni wedi teimlo bod ein meddyliau ni’n hunain yn ein dwrdio ac yna’n teimlo dan bwysau wrth geisio anwybyddu’r hyn na ellir ei anwybyddu?

Ac onid yw’r misoedd diwethaf wedi bod yn llawn pryder? I rai mae hynny wedi codi ofn dwfn am y presennol a drwgdybiaeth am y dyfodol. Er bod hynny’n ddealladwy, nid yw’n llai bygythiol na’r pethau oedd yn achosi pryder i Gristnogion Philippi.

Felly, mae gan Paul ymateb i bryder. Gweddio ac erfyn yn ddiolchgar. Un o fy hoff emynau cynnar Saesneg, sy’n cael ei ganu’n llai erbyn hyn nag yr oedd yr adeg hynny, yw ‘Take it to the Lord in Prayer’, emyn fawr, gyffrous, o ymddiried yng Nuw. Felly, pan fyddwn ni’n ymateb i’n pryder drwy ei gyflwyno i Dduw, rydym yn dod â rhywbeth dwfn a chuddiedig i’r wyneb, yn cydnabod ei fod yno, fel petai. Dyna pam ein bod angen tawelwch a llonyddwch, ynte? I wrando ar bethau dwfn y galon ddynol.

Flynyddoedd yn ôl roedd fy chwaer yn arfer sôn am Am Dro gyda Duw. Ydych chi erioed wedi gwneud hynny? Mae’n ffordd fendigedig o siarad am hyn a’r llall gyda Duw a gadael i Dduw ein helpu i ganfod be ‘di be. Er bod hynny’n gallu swnio braidd fel hel meddyliau, dyma’r adegau, yn aml, pan oeddwn i’n teimlo bod Duw yn siarad gyda mi'n uniongyrchol. Does dim rhaid i ni lefaru popeth yn uchel, nag oes. A ddylen ni ddim synnu pan fydd Duw yn siarad yn ôl!

Sut ydych chi’n ymateb i bryder sydd heb ei ffrwyno neu heb ei ateb? Ydych chi’n treulio amser yn chwilio’n dawel am Dduw, fel bod y dwrdio’n troi’n ysgogiad cyfeillgar i ymateb gyda’r hyn mae Duw’n ei gyfleu?

Rwyf wedi dechrau sylweddoli’n ddiweddar sut mae iaith yn newid. Un o’r ymadroddion rwyf i a phawb arall yn ei ddefnyddio’n fwy nag erioed yw’r gair Saesneg ‘takeaway’ – a dydw i ddim yn sôn am vindaloos na Dominos ond am yr hyn sy’n dod gyda ni, beth sy’n teithio gyda ni? Cynnig Paul yw hyn: ‘A bydd tangnefedd Duw, sydd goruwch pob deall, yn gwarchod dros eich calonnau a’ch meddyliau yng Nghrist Iesu’.

Dyw’r frawddeg ardderchog hon ddim i’w gweld yn unman arall yn y Testament Newydd: tangnefedd Duw. Ac rwy’n meddwl fod Paul yn sôn am y tangnefedd sydd y tu fewn i Dduw a hefyd y tangnefedd sy’n llifo oddi wrth Duw. Mae’n dangnefedd sy’n fwy ac yn gryfach nag unrhyw beth y gallwn ni ei fagu ond mae’n cyffwrdd â’n sefyllfa ni’n uniongyrchol. A bydd y tangnefedd hwn yn gwarchod ein calonnau a'n meddyliau yng Nghrist Iesu. Mae hefyd yn frawddeg hardd oherwydd ei bod yn dod o fywyd yn Philippi ei hun, caer Rufeinig gyda garsiwn i amddiffyn ei masnach. Yr hyn mae Paul yn ei olygu yw y gall tangnefedd Duw godi garsiynau yn ein calonnau a'n meddyliau rhag ymosodiadau bygythiol. Ond yw hynny’n ddarlun wych? Mae tangnefedd Duw fel caer sy'n ein hamgylchynu ac sy’n atal unrhyw bryder rhag ein parlysu a’n taflu.

Cofiwch, pan ysgrifennodd Paul y llythyr hwn, roedd mewn carchar er nad oedd yn euog o ddim mwy na phregethu Crist. Fe wyddai beth oedd pryder a sut y gallai bygythiadau lethu. Ond drwy gydnabod y realiti hwn, cafodd ymateb yn Nuw. A dyna beth oedd yn cadw ei galon a’i feddwl yn ddiogel yng Nghrist.

Pan fyddwch yn cofio am yr wythnos a fu ac yn meddwl am yr wythnos i ddod, beth yw eich ymateb? Ydych yn ofnus ac yn amheus? Os yw’r ffordd ymlaen yn codi ofn, mae hynny’n ddigon dealladwy. Ond ewch â hynny at Dduw mewn gweddi: siaradwch gyda Duw a gadewch i’r tangnefedd sy’n cynnig y math o obaith sefydlog a ffydd digyfnewid mae pob un ohonom eu hangen, godi i’r wyneb a bod yn gydymaith i ni ar ran nesaf y daith.