Testun myfyrdod yr Esgob

Duwioldeb ac Addewidion

Pan oeddwn i’n gofalu am blwyf yn esgobaeth Tyddewi, dechreuais gymryd rhan mewn asiantaeth Drugs Street.Roeddem ni’n gweithio yn ôl y model Minnesota o drin a deall dibyniaeth, tebyg iawn i waith gwych Alcoholics Anonymous. Yn ogystal â gweithio gyda phobl eithriadol, roeddwn i’n dechrau sylweddoli’r math o onestrwydd a oedd gan lawer a oedd yn mynychu sesiynau a'u hymrwymiad i ffordd newydd o fyw, heb alcohol na chyffuriau.

Un o’r datganiadau mwyaf angerddol yn 12 Cam yr AA yw cam 4, sef: Rydym wedi ‘llunio rhestr foesegol, dreiddgar a di-ofn, ohonom ni ein hunain’. Wrth ei ddarllen ar y cyd â datganiadau cynharach, yn cydnabod fod bywyd wedi dod yn afreolus, mae’r datganiad tryloyw a chyfareddol hwn mor syfrdanol ag yw o ddifrifol. Mae’n cydnabod pa mor ddwfn yw’r gagendor, pa mor ddifrifol yw’r hollt, pa mor gyfan mae’r briw i’w weld mewn pobl.

Wrth gwrs, mae yna lawer iawn mwy i’w ddweud am ymddygiad a chymeriad pobl ond tybed a ellid defnyddio’r dadansoddiad sy’n cael ei gynnig gan AA yn ehangach? Mae cyfnod y Grawys sydd newydd gychwyn, a’r themâu sy’n cael eu cynnig i ni, yn awgrymu bod pawb ohonom yn bobl gaeth – i ni’n hunain. Mae hwn yn ddatganiad sy’n sobri ac yn syfrdanu ond mae ein darlleniad o’r efengyl ar Ddydd Mercher Lludw’n trafod un enghraifft benodol o hynny. Dyma eiriau agoriadol Mathew 6: ‘Cymerwch ofal i beidio â chyflawni eich dyletswyddau crefyddol o flaen dynion, er mwyn cael eich gweld ganddynt; os gwnewch , nid oes gwobr i chi gan eich Tad, yr hwn sydd yn y nefoedd.'

Mae’r cyhuddiad sy’n gynhenid yn y geiriau’n awgrymu fod duwioldeb yn aml yn cael ei ymarfer er mwyn cael ei weld. Pam fod hynny a beth allen ni ei ddysgu o syniad hwnnw? Gadewch i ni drafod y ddynameg sydd i’w weld yma.

Mae dameg y Defaid a’r Geifr ym mhennod 25 o efengyl Mathew. Yn aml rydym yn canolbwyntio ar y diwedd eithaf creulon sydd o flaen y rhai sy’n cael eu cyfrif fel geifr yn y stori. Ond beth sydd wedi fy ngoglais i ers cryn dipyn yw sut mae’r ddau grŵp, y defaid a’r geifr yn ymddangos nad ydyn nhw’n yn ymwybodol o'r pethau sy’n naturiol iddyn nhw. Mae un grŵp yn gwasanaethu, ymweld, gofalu a rhoi heb feddwl fawr ddim am hyn mewn gwirionedd. Maen nhw’n ymddangos bron iawn yn ddiarwybod anhunanol, felly does yna ddim i awgrymu eu bod yn gwneud eu gwaith da i ennill clod nac i ymddangos yn rhinweddol. Yn hynny o beth, maen nhw’n eithriadol o debyg i Grist oherwydd bod daioni wedi’i wau mor dynn i mewn i’w hymwybyddiaeth fel nad ydyn nhw byth yn sylweddoli eu bod yn gwneud pethau hardd.

Ac wrth gwrs, mae rhyw fath o rinwedd a bodlonrwydd yma hefyd ond oes? Mae’n debyg ein bod ni’n dyheu am fod fel hyn, yn gwybod mai dyma’r safon y dylen ni ymdrechu i’w gyrraedd yn hytrach na’r gwirionedd neu’r holl wirionedd amdanom ni ein hunain. Felly, pam ydym ni’n ceisio gwneud pethau da er mwyn cael ein gweld – beth sy’n digwydd yma?

Mae seicolegwyr wedi deall pwysigrwydd cadarnhad ers peth amser. Mae’n cael gwared ar ddiffyg hunan barch, yn adeiladu hyder ac yn rhoi synnwyr o lesiant. Pan na fyddwn ni’n ei gael y mae’n debyg y byddwn yn chwilio am bethau eraill, sydd i’w gweld yn cynnig rhywbeth tebyg. Felly, gallwn weld pam y gallen ni fod eisiau ymddangos yn dduwiol yn gyhoeddus – er mwyn cael y cadarnhad a’r statws nad yw ar gael yn unlle arall. Mor aml mae plant, yn llawer mwy diniwed, i’w clywed yn gwaeddi ‘Mami neu dadi, edrychwch beth ydw i’n ei wneud’. Ac wrth gwrs, maen nhw wedi dysgu fod clod yn beth braf. Os nad oes cadarnhad i’w gael yn gyson, mae pobl yn mynd i chwilio amdano trwy ffyrdd eraill: drwy ymddangos yn dduwiol yn gyhoeddus.

Ac mae sylw Iesu ar hyn mor dreiddgar: ‘nid oes gwobr i chwi gan eich Tad, yr hwn sydd yn y nefoedd'. Ar y wyneb, mae’n edrych fod hynny'n golygu fod Duw yn sylweddoli mai ystryw yw’r cyfan. Mae’r colect am burdeb yn gyfareddol yma: “Hollalluog Dduw, i ti y mae pob calon yn agored, pob dymuniad yn hysbys, a phob dirgel yn amlwg”. Nid yw’r ffaith ein bod yn gwisgo’n rhinweddau ar ein llawes yn sicrwydd o gwbl y byddwn yn ennyn ewyllys da Duw oherwydd mae Duw yn gweld beth sy’n digwydd y tu mewn, yn gweld y bwriad sydd yn ein calonnau.

Ond mae’n rhaid bod y geiriau’n golygu mwy na hynny. Ac rwy’n credu eu bod yn mynd â ni’n ôl at hanfod natur beth ydym ni’n ei wneud a pham. Mae’r math o wobr sy’n cael ei roi gan Dduw yn gynhenid yn y dasg a wneir. Mae’r wobr yn y rhoi, y llawenydd o wasanaethu, yr harddwch o fendith. A dyma sy’n gwneud bod yn debyg i Grist mor werthfawr a da.

Rwyf wedi dod i gredu fod y math yma o fywyd i fod i gael ei ymarfer. Mae’n ddisgyblaeth ac yn drefn sy’n cadw draw yr elfennau mwy niweidiol a dinistriol sydd ynom, y rhai roeddwn i’n eu disgrifio ar ddechrau’r myfyrdod. Mae'r Grawys yn wahoddiad i ‘Sobri’, os mynnwch chi, a thalu sylw i’r symbyliadau mewnol, i gyflwr yr enaid ac i’r hyn a fydd yn ein harwain i gerdded yn agosach gyda Duw. Mae’r gwahoddiad heddiw’n benodol: i ymarfer duwioldeb, ie, ond nid er mwyn i ni gael ein canmol na’n cydnabod ond i ganfod y rhinwedd sydd yn y cyflawni. Gweddïwch y cawn ni gyfle i wneud yn union hynny.

Amen.