Testun myfyrdod yr Esgob

Efallai eich bod yn gyfarwydd â geiriau’r darlleniad heddiw o’r Hen Destament oherwydd dyfynnodd Iesu nhw ar ddechrau ei weinidogaeth – sut roedd yr Arglwydd wedi’i eneinio i bregethu'r newyddion da i'r tlodion. Yn wreiddiol, geiriau’r proffwyd Eseia oedd y rhain wrth iddo edrych ymlaen at pan fyddai caethiwed Israel ar ben a Duw yn adfer yr hyn oedd wedi mynd ar goll mor drychinebus dros y blynyddoedd. Mae’n ddarlun o obaith a hyder na fydd y realiti presennol yn parhau ond y daw rhywbeth newydd a da a fydd yn troi’r galar yn ddawnsio ac anobaith yn glodfori.

Mae’r ddarlleniad hwn i’w weld yn un sy’n siarad â ni, yn enwedig ar yr adeg yma. Efallai ein bod ni’n teimlo, fel Israel gaeth yng Ngharol hyfryd yr Adfent 'O tyred di, Emaniwel’ oherwydd ein bod yn dal i deimlo ein bod wedi’n cloi mewn byd sydd, o reidrwydd, o dan gyfyngiadau ac sy’n teimlo’n anodd ac yn heriol. Rwy’n amau eich bod chi, fel fi, wedi gorfoleddu wrth glywed y newyddion yr wythnos hon fod brechiad eisoes wedi dechrau cael ei gynhyrchu a’i ddosbarthu a bod gobaith o weld bywyd yn gymharol rhydd o Codid. Ond pan ydym ni yn y canol ac yn methu gweld fod diwedd newn golwg, mae’r gobaith yn dal i allu ymddangos yn bell.

Sut ddylem ni ddarllen y darnau fel yr un sydd o’n blaenau heddiw?

Alla i awgrymu fod yna dri pheth i’w nodi? Ac mae’r cyfan o’r cyntaf ynghylch amnewidiad dwyfol. Beth ydw i’n feddwl? Wel, edrychwch ar y gyferbyniaeth yn y geiriau mae Esia’n ynganu: mae’r rhai sydd yn doredig yn cael eu rhwymo, y carcharorion yn cael eu rhyddhau a’r rhai sy’n galaru yn cael cysur. Rydym yn gweld fod un realiti yn cael ei amnewid am un arall: diwedd ar yr hyn oedd yn llwm a chiaidd a dyfodiad rhywbeth da a hardd.

Yn ei gerdd ‘The Kingdom of God’ gan RS Thomas, mae’r geiriau hyn:

It’s a long way off but inside it

There are quite different things going on:

Festivals at which the poor man

Is king and the consumptive is

Healed; mirrors in which the blind look

At themselves and love looks at them

Back; and industry is for mending

The bent bones and the minds fractured

By life. It’s a long way off, but to get

There takes no time and admission

Is free, if you purge yourself

Of desire, and present yourself with

Your need only and the simple offering

Of your faith, green as a leaf

Y tu ôl i’r Deyrnas mae yna, wrth gwrs, ffigwr; un sydd yno i ddod â’r cyfnewid yma sy’n dadwneud dioddefaint pobl Dduw. Tybed sut y byddai’ch ffydd chi’n ymateb i’r weledigaeth o beth mae Duw yn gallu ei wneud?

Yr ail beth yw bod yna symudiad dwyfol. Rwyf wedi pendroni’n hir dros y geiriau sy’n sôn am ddydd dial ein Duw, i gysuro pawb sy’n galaru. Roedd y syniad yn arfer fy mhoeni: sut allai dial mewn fodd fod yn gysur? Beth bynnag yw’r cyd-destun gwreiddiol, rwy’n meddwl fod yn rhaid i ni darllen hwn trwy lygaid y Testament Newydd: a beth sy’n syfrdanol yw, os ydym ni’n gwneud hynny, ein bod yn gweld nad dial a chosbedigaeth a geir ar ddydd y farn ond, mewn gwirionedd, gras yn cyffwrdd methiant dynol. Mae Duw Nerthol yn dod atom gyda’r grym goruchaf ond dydyn i ni ddim yn cael ein cario i ffwrdd ond ein codi i fyny – yn cael ein hail blannu fel y dderwen, meddai, yn goron o harddwch i gymryd lle lludw galar a gwewyr.

Felly mae’r symudiad hwn yn y ffordd mae Duw yn ymateb yn bennaf i ddynoliaeth mor bwysig. Rydyn ni’n gyfarwydd iawn â’r adnod fawr yn efengyl Ioan: pennod 3:16: ond mae’n hawdd anghofio beth mae’n ei olygu a sut y mae’n disgrifio cariad Duw yn ymestyn allan i bobl sydd wedi disgyn, nid i'w torri na’u cleisio, ond i’w croesawu.

Tybed a yw’r ddelwedd yma o Dduw yn sefyll bob tro yn nghanol y ffordd rydym ni’n meddwl am Dduw?

Y peth olaf mae’r weledigaeth fawr hon yn sôn wrthyf yw am benderfyniad dwyfol. Nid yw gweledigaeth Eseia’n un o hen ŵr addfwyn yn byw ei fywyd mewn tynerwch. Dyma’r Duw sy’n casáu anghyfiawnder, lladrad neu bechod. Y rhain yw’r gwerthoedd sy’n dinistrio bywyd ac yn tanseilio cymdeithas. Ac ni fydd Duw yn cyfaddawdu ar bethau felly, ni fydd yn trafod yn y tir canol ac yn derbyn yr anrhaith a ddisgrifiwyd. Mae Duw yn mynnu ffordd o fyw wahanol i gyd-fynd â’i gariad a’i ofal gwaredol. Ac y bywyd newydd hwn rydym ni’n cael ein galw iddo yw’r bywyd da ac nid hunanoldeb, bellach, sy’n rheoli agenda bywyd neu, o leiaf, ddim yn gyfan gwbl! Mae dyfodiad y Deyrnas yn edrych yn radical ac yn llwyr ar fywyd. Dyna beth mae’r Beibl yn ei alw’n sancteiddrwydd, pan fyddwn yn cyd-fynd yn fwy â ffyrdd Duw na gyda’n rhai ni ein hunain.

Felly, ar drydydd Sul yr Adfent, rydym yn clywed geiriau cyfarwydd Eseia sy’n cyhoeddi newid. Mae ei eiriau’n ennyn ymateb, ond ymateb y mae’n rhaid ei gynnig, a’i roi yn rhydd. Wrth i ni hiraethu am weld diwedd y cyfnod hwn o ansicrwydd ac am weld gobaith ar y gorwel, gallai’n disgwyl fod yn llawn hyder mai ymateb Duw fydd ein codi i fyny a rhoi i ni fywyd cynhaliol a phwrpasol. Yng ngeiriau RS, dim ond ymateb syml o ffydd, yn wyrdd fel deilen, ydyn ni ei angen. Amen