Testun myfyrdod yr Esgob

’Oherwydd nid i ddigofaint y bwriadodd Duw ni’

Dim ond pan ddaeth fy ffydd yn fyw i mi yn fy arddegau hwyr y sylweddolais i fy mod wedi bod yn byw gyda darlun eithaf gwyrdroëdig o beth yw ystyr bod yn Gristion. Roeddwn i’n sicr yn fy meddwl fod y ‘Criw Duw’, y rhai sych-Dduwiol, yn greaduriaid hynod drist. Heb unrhyw lawenydd yn eu bywydau, yn or-ddifrifol ac yn benisel, roeddwn i’n siŵr fod bod yn Gristion yn golygu hepgor unrhyw beth hwyliog, braf a da. Yn ei hanfod, bod yn Gristion oedd bod yn anhapus, aflawen ac ymylol.

Ond roeddwn i’n lwcus. Rywsut, fe ddeudais ar draws ffrindiau Cristnogol oedd yn caru bywyd a’r naill a’r llall. Roedd ganddyn nhw'r hedd na ŵyr y byd amdano, y gofal a’r llawenydd nad oedd gen i. Ac o’r funud honno, fe wyddwn i pa mor gyfeiliornus oeddwn i wedi bod ynghylch beth yw bod yn Gristion.

Geiriau Sant Paul i'r Cristnogion yn Thessalonica:’Oherwydd nid i ddigofaint y bwriadol Duw ni’. Mae’n ddywediad y mae Paul yn ei ddefnyddio mewn mannau eraill (yn Rhufeiniaid, er enghraifft) pan mae'n disgrifio ymddygiad sy'n gyfan gwbl anghyson â sancteiddrwydd Duw a sut na all Duw anwybyddu nac aros yn ddifater. Cyd-destun y geiriau hyn, wrth gwrs, yw’r dyfodol. Bydd Crist yn ymddangos o'n blaenau, ond nid fel, na phryd, yr oedden ni’n ei ddisgwyl. Ond mae'r geiriau hefyd yn dweud rhywbeth wrthym ni am Dduw, am gymeriad Duw, a sut rydyn ni'n gwneud llanast o bethau, yn union fel roeddwn i'n ei wneud flynyddoedd maith yn ôl. Rwy eisiau i ni feddwl am hyn heddiw a chanfod rhai themâu fel ffordd o ystyried hyn yn fanylach.

Mae’r efengylau a'r epistolau'n gyforiog o storïau am faddeuant cariad Duw: daw’r mab afradlon i’r meddwl yn syth. Mae rhai o’n hemynau mawr yn canolbwyntio ar hyn hefyd. ‘I will sing the wondrous story of the Christ who dies for me’ yw un o’m ffefrynnau. Y pwynt yw bod y rhain yn dweud wrthym ni am gymeriad Duw. Mae yna awgrymiadau mewn mannau eraill hefyd fod Duw’n ymestyn allan, nid i’n condemnio, nid i’n baglu ond i’n bendithio ac i'n cynnal. Ac mae hyn yn hanfodol, onid ydyw?Oherwydd mae’n ein symud i ffwrdd oddi ddarluniau o Dduw lle rydyn ni’n rhedeg pethau:un ai i fodloni Duw neu i dawelu Duw. Rydyn ni’n canfod, wrth dynnu’r haenau’n ôl, fod yna Dduw sy'n dyheu am ein cwmni, sydd â diddordeb byw ynom ni ac sydd wedi unioni'r ffordd i ni ddod i weld ei gariad achubol. Fe ddylen ni gael gwared ar unrhyw syniad mai ymateb cyntaf Duw i ni yw digofaint:mae’n ymateb drwy godi’r syrthiedig, ymgeleddu’r clwyfus, maddau i bechaduriaid a chroesawu’r colledig gartref.

Mae gan ein ffrindiau yn Uganda ymadrodd hyfryd:‘Mae Duw yn dda bob amser. Bob amser, mae Duw yn dda’.

Mae un o’r Salmau mawr yn sôn am y dirgelwch o gael eich adnabod gan Dduw ac o gael eich caru gan Dduw. ‘Arglwydd, yr wyt wedi fy chwilio a’m hadnabod. Gwyddost ti pa bryd y byddaf yn eistedd ac yn codi; yr wyt yn deall fy meddwl o bell. Yr wyt yn mesur fy ngherdded a’m gorffwys, ac yr wyt yn gyfarwydd a'm holl ffyrdd. Oherwydd nid oes air ar fy nhafod heb i ti, Arglwydd, ei wybod i gyd. Yr wyt wedi cau amdanaf yn ôl ac ymlaen, ac wedi gosod dy law drosof.Y mae’r wybodaeth hon yn rhy rhyfedd i mi, y mae'n rhy uchel i mi ei chyrraedd (Salmau 139.1f)

Y pwynt yw bod Duw’n ein hadnabod a bod gan Dduw ots amdanom ni.

Yr ail beth y gallen ni sylwi arno yw bod Duw’n rhoi diogelwch i ni. Geiriau Sant Paul yw ‘nid i ddigofaint y bwriadoddDuw ni’.Mae’r gair ‘bwriadodd’ hefyd yn bwysig. Ein profiad ni o Dduw, yma, ar hyn o bryd, yw bod yn un gyda'r hyn rydyn ni'n ei ddarllen yn yr Ysgrythur sef bod ein bywyd wedi ei guddio gyda Christ yn Nuw. Fel y byddwn ni’n cael yr hedd na ŵyr y byd amdano, rydyn ni hefyd yn gwybod na fydd yn darfod gyda'r bedd. Mae emyn fawr y Pasg gan Charles Wesley wedi taro’r hoelen:

‘Soar we now where Christ hath led, Alleluia!

Foll’wing our exalted Head, Alleluia!

Made like Him, like Him we rise, Alleluia!

Ours the cross, the grave, the skies, Alleluia!’

Roedd cydweithiwr â mi, rai blynyddoedd yn ôl, yn dioddef o MS. Roedd yn afiechyd y gwyddai y byddai, ryw ddydd, yn ei ladd. Rwy’n meddwl fod yna sawl cyfnod tywyll yn ei fywyd er ei fod yn gwybod nad ydyn ni i gyd ond llwch. Un o’r pethau a ddaeth yn gynyddol bwysig iddo oedd y gobaith o’r atgyfodiad. Y byddai Duw yn gwisgo ei feidroldeb gydag anfeidroldeb. Dydw i ddim yn meddwl am hyn fel rhyw fath o rith neu ffantasi ond fel ffydd sydd â'i sylfaen ar yr hyn rydyn ni'n ei wybod ar hyn o bryd ac yn ei weld ar hyn o bryd, hyd yn oed os nad yw ond diferyn neu ragflas o'r hyn sydd eto i ddod.

Fe hoffwn i orffen drwy symud ychydig oddi wrth y testun, ond nid yn gyfan gwbl. Heddiw, ar Drydydd Sul y Deyrnas, gofynnir i ni gofio am garcharorion. Wrth i'r Nadolig nesáu, efallai fod hyn yn dod yn bwysicach fyth, yn enwedig gyda'r cyfyngiadau presennol sy'n effeithio ar fywydau'r carchardai hefyd. Bydd yna deuluoedd sy’n cael eu cadw oddi wrth ei gilydd oherwydd fod rhywun yn y ddalfa. Os yw’r hyn rydw i wedi'i ddweud am Dduw yn wir, mae’n golygu fod calon Duw i bawb. Ysgwn i a gaf i ofyn i chi i gyd, nid yn unig am eich gweddïau dros garchardai a’u carcharorion, nid yn unig am y caplaniaid a’r staff, ond a allen ni wneud rhywbeth?Gwneud y gofal a’r cariad hwnnw’n real ac ymarferol?Mae gwybodaeth ar gael ar lein trwy’r ddolen hon: www.prisonersweek.org.uk ac nawr rwyf eisiau cynnig y weddi hon:

Arglwydd cariadus, rydyn ni'n rhoi yr hyn sydd gennym ni.

Rydyn ni'n dod â phwy ydyn ni gan wybod na fydd byth yn berffaith na byth yn ddigon.

Eto, rydyn ni’n dod â’n doniau. Y rhoddion a roddaist ti i ni, y bobl rwyt ti wedi’n gwneud ni.

Gan wybod dy fod ti’n ein derbyn ni ac yn ein caru ni.

Defnyddia ein bywydau a’n byw i adeiladu dy bobl.

Defnyddia dy bobl i adeiladu byd gwell

Defnyddia’r byd hwn i ddangos prydferthwch bywyd gyda thi.

Pan fyddwn ni’n mynd yn hunanfodlon neu’n ddigalon, dysg ni i gyfrif ein bendithion

Pan fyddwn ni’n cyfrif ein bendithion, dysg ni i weddïo dros y rhai sydd angen dy fendithion.

Heddiw, rydyn ni’n gweddïo dros y rhai sy'n cael eu cadw yn y carchar.

Rydyn ni'n gweddïo am newid calonnau'r rhai sydd angen cael gwared ar gasineb a phoen.

Rydyn ni’n gweddïo dros gyfiawnder i'r rhai sydd yn y ddalfa am wrthwynebu cam-drin grym.

Rydyn ni’n gweddïo am gariad newydd lle mae euogrwydd a dicter wedi suro perthynasau.

Ac rydyn ni’n gwneud hyn yn enw Duw sydd wedi’n tynghedu, nid i ddicter, ond i fywyd. Yn enw Iesu.

Amen.