Testun myfyrdod yr Esgob

Yr Iesu’n ymddangos i gwpl o’i ddisgyblion oedd yn teithio i Emaus yw hoff hanes llawer o bobl o’r atgyfodiad. Mae mor gyfoethog a hardd – disgyblion blinedig yn dod yn Gristnogion disglair, bara'n cael ei dorri, llygaid yn agor, calonnau'n llosgi. Mae’n adrodd stori y gallwn ni gysylltu’n hawdd â hi oherwydd bod ein llygaid ninnau wedi’u hagor, ein calonnau wedi cael eu cyffwrdd a pha mor aml rydym ni wedi cerdded oddi wrth yr allor wedi ei gyfarfod yn union fel y gwnaeth y disgyblion?

Felly, y stori hon yw ein hefengyl am heddiw. Ac rwyf eisiau edrych ar dri pheth yn y stori sy’n codi fy chwilfrydedd: adnod 16 (‘ond rhwystrwyd eu llygaid rhag ei adnabod ef’), adnod 28 (‘Wrth iddynt nesáu at y pentref yr oeddynt ar eu ffordd iddo, cymerodd ef arno ei hun ei fod yn mynd ymhellach.)ac adnod 30 (‘Wedi cymryd ei le wrth y bwrdd gyda hwy, cymerodd y bara a bendithio a’i dorri a’i roi iddynt'.) Rwyf eisiau awgrymu fod yna ddwy daith yma. Beth am gymryd golwg.

Mae’r sefyllfa mor atgofus, onid ydyw?Mae'n dechrau nosi ac mae wedi bod yn ddiwrnod gwael. Dau deithiwr yn cerdded tua’r dafarn. Ac mae Iesu’n ymuno â nhw ar y daith. Ond ‘rhwystrwyd eu llygaid rhag ei adnabod ef’. Mae’n arferol meddwl fod y disgyblion unai mewn cymaint o alar fel na allen nhw feddwl am ddim byd ond am golli Iesu (ac mae hynny’n wir) neu am eu bod wedi bod, erioed, yn ara deg i ddeall beth oedd Duw'n ei wneud (hefyd yn wir). Mae’r seicolegwr mawr Abraham Maslow yn disgrifio pyramid o anghenion sy’n gyffredin i ni i gyd, pethau sylfaenol fel bwyd a diogelwch ar y gwaelod. Mae’r anghenion hyn mor fawr fel na allwn ni symud i fyny at anghenion eraill nes bod y rhain wedi eu diwallu. Felly, mae’r disgyblion, am ba reswm bynnag, yn eu hunfan. Efallai fod gennym ni brofiad o hyn hefyd:rhywbeth sydd mor llethol, allwn ni ddim symud ymlaen nes ei fod wedi’i ddatrys.

Felly, efallai eu bod yn teithio gyda’i gilydd, yn agos yn gorfforol, dim hunan ynysu yma, ond dydyn nhw ddim ar yr un dudalen o gwbl. Yn ffigurol, maen nhw filltiroedd oddi wrth ei gilydd.

Ychydig ymhellach i lawr y ffordd, ac mae'r sgwrs wedi datblygu. Maen nhw'n cyrraedd y dafarn. Ac mae Iesu yn ymddangos yn barod i fynd yn ei flaen. Mae’r gair sy'n cael ei ddefnyddio yma'n glyfar iawn: Mae’n awgrymu fod Iesu'n cymryd arno ei fod yn mynd ymhellach. Pam fyddai’n gwneud hynny?Efallai oherwydd cwrteisi - gan ddisgwyl cael gwahoddiad i mewn am swper. Neu a yw Iesu’n bod yn gyfrwys –yn disgwyl i weld beth fydd yn digwydd nesaf?Fe welwn yn gliriach yn efengyl Ioan nag yn unman arall fod Iesu, wrth iddo gyfarfod pobl, yn ailosod y rhaglen, weithiau’n torri ar draws rhai cwestiynau digon rhesymol. Nicodemus yn canmol cymaint ar ei allu i ddysgu, yn cael ei ddilorni. Go iawn. Wyt ti’n athro Israel ac ddim yn deall hyn?Neu'r dyrfa sy'n methu â deall sut y mae Iesu wedi llwyddo i fynd o'u blaenau ym mhennod chwech. Rwyt ti wedi dod i chwilio amdanaf oherwydd fy mod i wedi llewi dy fol â bara. Braidd yn galed, a dweud y gwir.

Y pwynt yw nad yw Iesu’n dilyn eu rhaglen, mae'n ail-fframio’r realiti yr oedd y disgyblion hynny wedi'i dderbyn.

Ac felly, mae’n cael ei wahodd i’r dafarn ac maen nhw'n eistedd wrth y bwrdd. A dyma pryd y mae’n cymryd y bara. Dywed Luc y ‘cymerodd y bara a bendithio, a'i dorri a'i roi iddynt'. Dyma lle rydym yn gweld y foment o newid:“Agorwyd eu llygiad hwy, ac adnabuasent ef. A diflannodd ef o’u golwg”. “Meddent wrth ei gilydd. Onid oedd ein calonnau ar dân ynom wrth iddo siarad â ni ar y ffordd, pan oedd yn egluro'r Ysgrythyrau inni?”

Felly, mae gennym hanes dau ddisgybl sydd mor bell oddi wrth Iesu ag y gallen nhw fod: maen nhw’n bell iawn ohoni, mae ganddyn nhw lygaid ond allan nhw mo’i weld. Ac rydym ninnau'n gweld Iesu, bron yn chwarae gyda nhw mewn ffordd sy’n eu haflonyddu, braidd. Ac yna rydyn ni’n gweld y gwestai sydd wedi dod yn westeiwr wrth i’r bara gael ei dorri ac i lygaid gael eu hagor.

Mae yma daith i’w gweld yma sydd fel yr un roedden nhw wedi’i cherdded. Mae’n daith sy’n cychwyn gydag amheuon a dryswch, mae’n cordeddu’n flȇr drwy fyd brau o freuddwydion wedi'u chwalu a dyfodol sy’n ansicr. A dyma’r byd y mae Iesu yn camu iddo. Gyda chlustiau sy’n gwrando a chwestiynau miniog. Wrth iddyn nhw deithio’n gorfforol gyda’i gilydd y mae Ef yn dechrau codi’r caead ar y cyflwr anhapus hwnnw o ofn ac amheuaeth

Ac mae’n oedi ychydig hefyd, yn procio a chwilio ac yna mae’n dechrau ail osod y rhaglen ar gyfer y sgwrs. Does dim brys yma. Mae yna ddisgwyl amyneddgar.

Ac yna mae newid. Mae’r hyn oedd ar gau ar agor, yr hyn oedd wedi’i ddifetha wedi’i adnewyddu, yr hyn oedd wedi'i ddinistrio wedi'i adfer. Mae eu taith wedi dod at dro gwahanol iawn. Ac oddi yma, maen nhw’n rhuthro i gyfarch eraill oedd hefyd wedi’i gyfarfod.

Dyma, rwy’n meddwl, sut y mae’r Iesu Atgyfodedig yn dod atom ni heddiw. Mae'n cychwyn gyda ni ar y daith honno ble bynnag y byddwn ni. Mae’n cerdded gyda ni, yn ein holi, yn gwrando. Ond mae’n gwneud y cam nesaf yn bosibl hefyd:o galonnau wedi’u gwneud yn gyfan, bywydau wedi’u byw gyda gras, gobaith a phwrpas. Dyma, wrth gwrs, yw holl bwynt y Pasg. Mae’n dweud fod Duw wedi dod atom yn Iesu ac yn ein cyfarfod ble bynnag yr ydym ni. Mae’n cerdded gyda ni er mwyn i ni ddod yn gyfan, yn wynebu’r dyfodol, nid mewn arswyd ond gyda ffydd wedi'i gwreiddio yn addewidion Duw yn Iesu. Dyma daith ffydd.