Testun myfyrdod yr Esgob

Anfodlonrwydd a chymdeithas

Mae’r darlleniad o’r efengyl heddiw’n dangos cymaint o wreiddiau oedd gan Iesu yn y cymunedau lle'r oedd yn byw. Mae’n chychwyn drwy gyfeirio’n ysgafn at chwaraeon plant yn y farchnad. Rydyn ni’n amau fod Iesu, mae’n debyg wedi gweld rhywbeth fel hyn yn digwydd yn ei ardal. Mae un o’r gemau i’w gweld yn debyg i ‘Ring-a-ring-o’-Roses’ a’r ail yn rhyw fath o ‘Charades’, wedi’i seilio ar yr hyn y byddai plant, mae'n debyg, wedi'i weld mewn angladdau.

Pwynt sylfaenol y ddwy gȇm yw bod y plant yn anfoddog ac yn anfodlon - efallai fod rhywun yn twyllo ac yn ystumio’r rheolau?Ac mae Iesu’n cymharu cymdeithas ei gyfnod â'r plant hyn. Pam? Oherwydd eu bod i'w gweld yn benderfynol o fod yn anfodlon. Mae Ioan Fedyddiwr yn benderfynol o wadu ac maen nhw’n ei gyhuddo o fod â chythraul. Daw Iesu i ddathlu mewn partïon ac mae nhw’n ei gyhuddo o fod yn folgi.

Mae’n rhaid bod yna ryw rymoedd gwaelodol yma - nid yw cenhedlaeth nad yw’n gallu neu nad yw’n fodlon symud (gair y Testament Newydd yw edifarhau) oddi wrth yr hyn sy’n ddinistriol A hefyd nad yw’n fodlon byw (derbyn y gras sy’n cael ei gynnig gan Iesu) mewn lle da. Mae'r gymhariaeth gyda’n cymdeithas ni yn awgrymog.

Y cwestiwn yr hoffwn i ni ei ystyried heddiw yw beth sy'n achosi'r fath anfodlonrwydd a beth yw'r ymateb gorau iddo?Ac mae yna yna pheth yr hoffwn i ni feddwl amdanyn nhw:

Seicolegydd o America oedd Abraham Maslow sydd fwyaf adnabyddus am yr hyn rydyn ni’n ei alw yn byramid anghenion. Yn ôl Maslow, mae bron yn amhosibl i bobl gael y pethau y maen nhw ei eisiau fel cyfeillgarwch, cariad a pherthyn os nad oes ganddyn nhw anghenion sylfaenol fel bwyd, dŵr a lloches. Dangosodd ein bod angen y pethau sylfaenol cyn y gallwn fodloni ein hanghenion eraill, efallai ddyfnach. Y gwir yw bod gennym ni i gyd anghenion y mae’n rhaid eu diwallu. A phan nad ydyn nhw, rydyn ni’n dod yn anfodlon ac yn rhwystredig. Mewn gwirionedd, rydyn ni’n aml yn cymysgu “angen" ac “eisiau”. Nid yw pob eisiau’n ddrwg, ddim o gwbl, ond MAE nhw’n wahanol. Wrth eu cymysgu, rydyn ni mewn perygl o greu diwylliant o’n cwmpas pan nad yw digon yn ddigon. Anaml, os o gwbl, yn byddwn ni’n teimlo’n fodlon. Ond dysgodd Iesu pa mor bwysig yw ‘digon’. Dyro i ni heddiw ein ‘bara beunyddiol’ meddai. Cael digon yw bod ein anghenion wedi’u cyfarfod.

Ond nid dyma rydyn ni’n ei weld o angenrheidrwydd mewn cymdeithas.

Yr ail beth yw Gobaith. Gobaith yw un o’r pethau annelwig hynny y mae’n gallu bod yn anodd, weithiau, cael gafael arno. Ond mae gobaith i’r Cristion yn llifo o’n argyhoeddiad nad yw Duw’n absennol o’n byd. Mae genedigaeth Iesu’n marcio pa bryd y camodd Duw o’r cysgodion ac i fywyd pob dydd. Roedd ei farwolaeth a’i atgyfodiad nid yn unig wedi sefydlu lle Duw ymysg pobl, roedd hefyd yn dangos fod Duw wedi dod i’n hachub ac i’n gwaredu. Ac felly mae ein gobaith yn llifo o’n argyhoeddiad fod Duw â rhan ac wedi ymrwymo yn y byd hwn ac i'w bobl.

Un o’r rhesymau pam fod yna brinder gobaith yw bod pobl yn byw bywydau sydd i raddau helaeth yn hunangynhaliol. Oherwydd ein bod ni’n well nag erioed am reoli ein hamgylchedd, rydyn ni wedi dod yn fyddar i’r hyn sy’n anturus ac yn ansicr. Un o’r rhesymau y mae Covid wedi codi cymaint o ofn yw ei fod wedi dangos nad ydyn ni’n gallu rheoli cymaint ag oedden ni'n ei feddwl. Nid yw gobaith y Cristion yn golygu osgoi’r heriau hyn ond mae’n golygu ein bod yn gallu gweld sut i ymateb iddyn nhw.

Mae’r diffyg rheolaeth wedi gwneud i lawer deimlo’n ansicr ac yn llai gobeithiol. Mae wedi bod yn wers boenus nad ydyn ni’n feistri ar ein tynged. Mae absenoldeb rhywbeth cryf a sefydlog wedi golygu bod llawer yn teimlo eu bod ar goll heb fawr ddim ar ôl i gydio ynddo. Mae cymdeithas angen angor, craig neu sylfaen i’n cadw ni’n gadarn pan fydd pethau eraill yn siglo neu’n chwalu.

Mae ffydd yng Nghrist yn gwneud i fywyd ddod yr antur fwy gobeithiol yr oedd Duw wedi’i fwriadu ar ein cyfer, yn y sicrwydd ein bod yn perthyn i Dduw y mae ei gariad fel y graig.

Y peth diwethaf sy’n ein gwneud yn anfodlon, rwy’n credu, yw gwyrdroi gwerthoedd. Mae gan bob cymdeithas werthoedd i reoli ei harferion. Ond, weithiau, mae rhain yn cael eu colli neu'u newid neu’n dod yn llai gweladwy. A phan mae gwerthoedd fel tosturi a gofal yn gwanhau rydyn ni’n cael rhywbeth fel ‘Planed Fi’ yn hytrach na ‘Planed Ni’. Hanfod yr efengyl yw ei bod ynghylch y byd o’n cwmpas. Mae dameg y Samariad Trugarog yn agor y ffordd i ni. Mae’r gorchymyn câr dy gymydog fel ti dy hun yn gytgan dda. Mae'n rhaid i ffydd wynebu tuag allan. Rydych chi’n gweld nad yw’r bywyd hunanol yn fywyd hapus!Mae hunanoldeb yn gadael rhywun, mewn gwirionedd, mewn lle unig iawn.

Ac un o’m gobeithion ar gyfer y ‘normal newydd’ yw y byddwn yn ffurfio cymdeithasau a chymunedau gwell, mwy trugarog. Un y bydd bywyd ar ffurf y Samariad yn treidido i'r eglwys, i'r bywyd gwleidyddol ac, wrth gwrs, i weithgareddau cymunedol.

Mae fy argyhoeddiad fel Cristion yn dweud wrthyf fod yr adnewyddiad gorau o fywyd yn digwydd pan mae’n cychwyn ynof i. Newid ynof i. A bod ffydd yng Nghrist yn troi fy mywyd at Dduw ac eraill.

Ysgwn i sut weledigaeth o’r dyfodol sydd gennych chi? Rodd Iesu’n adrodd stori ynghylch cymdeithas nad oedd i'w gweld yn fodlon gyda hi ei hunan. Ond yn ei fywyd a’i farwolaeth, mae rhywbeth gwell yn cael ei gynnig i ni. Gweddiwch y byddwn i gyd yn dod yn halen y ddaear ac yn oleuni er lles pobl eraill a bendithion ein byd.

Amen