Testun myfyrdod yr Esgob

Sylfaen gobaith (1 Pedr 2:19-25)

Yn 2014 helpodd yr Athro Steve Peters dîm beicio Prydain i lwyddiant digynsail yng Nghwpan y Byd. Roedd Peters wedi ysgrifennu'n helaeth ar seicoleg straen a sut mae rhannau o'r ymennydd yn ymateb pan mae rhywun dan straen. Dangosodd fod yr ymennydd yn ymateb trwy greu pryder yn ddwfn oddi mewn. Mae'n ymateb clyfar iawn yn yr ymennydd oherwydd ei fod yn gri am help, gan ein hysgogi i newid beth bynnag sy'n achosi straen i ni. Efallai eich bod wedi gweld ei lyfr rhagorol, The Chimp Paradox.

Pan ysgrifennodd Sant Pedr at y Cristnogion a wasgarwyd oherwydd erledigaeth ar draws y dwyrain canol, roedd yn ysgrifennu at bobl dan bwysau, dan straen. Roedd pryder ynghylch diogelwch, ynghylch swyddi, ynghylch cwrdd â'i gilydd – pryder am sut fath o beth fyddai eu dyfodol. Caiff llawer o'r llythyr cyntaf hwn ei neilltuo i ymateb i’r her hon, ac i ddarparu gobaith a chyngor i'r disgyblion hyn sydd dan warchae. Dyma un o’n darlleniadau o’r Testament Newydd ar gyfer heddiw ac rwyf am gynnig rhai myfyrdodau ar berspectif Pedr ar y mater hwn.

Heddiw ym Mhrydain, nid ydym yn dioddef yr un erledigaeth â’r Cristnogion cyntaf hynny. Ond mae modd i ni uniaethu o’r newydd â'u pryder yn ein dyddiau ni – dyddiau o ansicrwydd am fywyd a bywoliaeth; dyddiau llawn pryder wrth edrych tua’r dyfodol.

A man cychwyn Pedr, nes mlaen yn y llythyr, yw’r Pasg. Mae’n ysgrifennu: “Ef ei hun a ddygodd ein pechodau yn ei gorff ar y croesbren, er mwyn i ni ddarfod â'n pechodau a byw i gyfiawnder. Trwy ei archoll ef y cawsoch iachâd.” Mae’n dweud mai trwy farwolaeth ac atgyfodiad Iesu y byddwn ni’n derbyn y diogelwch dyfnaf posib. Pan fu farw Iesu agorwyd ffordd newydd inni – modd inni droi cefn ar yr hyn sy'n ddinistriol ac yn llesteiriol yn ein bywydau. Y groes oedd ffordd orau Duw o “wneud yn iawn” am ein gorffennol, a chreu dyfodol a warantir gan atgyfodiad Iesu: “trwy ei archoll ef y cawsoch iachâd,” meddai Pedr.

Trwy ddarparu'r sylfaen hon – sylfaen gobaith – mae Pedr yn gwahodd ei ddarllenwyr i osod eu hanawsterau presennol yng nghyd-destun yr hyn y mae Duw wedi'i wneud yng Nhrist Iesu. Mae'n gofyn iddyn nhw weld darlun cyflawn rhagluniaeth Duw.

A dyma syflaen hanfodol. Dyma'r sylfaen sy'n ein dal a’n cynnal ni pan fyddwn yn teimlo'n ddi-rym, neu ar drugaredd digwyddiadau na allwn eu rheoli. I bob pwrpas, mae Pedr yn dweud bod yna rhywbeth sy'n fwy sicr a chadarn na'r amgylchiadau sy'n ein hwynebu. Tybed a yw'r sylfaen obeithiol hon yn ein helpu ni heddiw? Wrth ysgrifennu at Gristnogion yn Rhufain atgoffodd Sant Paul nhw nad oedd unrhyw beth mor gryf â chariad Duw – cariad sy’n para y tu hwnt i unrhyw beth arall yn yr holl greadigaeth ac na ellir fyth ein gwahanu oddi wrtho.

Ond nid dyna’r cyfan sydd gan Pedr i’w ddweud: Mae’n dweud fod Crist wedi dioddef i osod esiampl inni, er mwyn dangos inni sut i ymateb pan fydd pethau'n anodd. Nid gwahoddiad sydd yma i fwynhau poen nac i'w geisio; nid gwahoddiad sydd yma i gynnig “stiff upper lip”, neu’n waeth fyth i fod yn ddifater yng nghwyneb dioddefaint. Yn hytrach, dyma wahoddiad i weld yn archoll Iesu batrwm a chysur ar ein cyfer ni. A’r ffordd y gwnaeth Iesu ddioddef ei archoll oedd trwy fyw’r bywyd yr oedd Duw wedi ei alw i fyw, a’i fyw i’r eithaf. Roedd pŵer i ddioddef i’w ganfod ym mywyd daioni a gras.

Byddwn wrth gwrs yn gweithio i ddod â'r firws hwn i ben ac yn gwneud popeth a allwn ei wneud i gefnogi ei ddileu; ond nid oes angen i’n hymateb ni fod yn anobeithiol.

Mae Pedr yn cloi’r rhan hwn o’i lythyr gyda’r geiriau gobeithiol hyn: “Oherwydd yr oeddech fel defaid ar ddisberod, ond yn awr troesoch at Fugail a Gwarchodwr eich eneidiau.” Oherwydd ein bod yn perthyn i Grist, ac am i Grist ein canfod, mae gennym y sicrwydd dwfn hwn; gallwn wynebu popeth; gallwn ddioddef yng nghryfder a phatrwm y bywyd y mae'n ei gynnig inni.

Dyma ffydd yr atgyfodiad, a dyma obaith y Pasg. Boed i chi ei ganfod, ei brofi a’i fyw heddiw. Amen.