Testun myfyrdod yr Esgob

Dyma’r diwethaf o ddywediadau ‘Myfi yw’ yn Ioan, sy’n rhoi strwythur i'r efengyl ac sydd hefyd yn rhan o araith ffarwel Iesu. Dyma’r unig ddywediad ‘Myfi yw’ sydd â honiad i'w ganlyn - 'a'm Tad yw'r gwinllanwr' ac felly mae'n sôn wrthym am thema allweddol yr efengyl sef bod yn ddisgybl.

Mae Iesu’n tynnu ar ddelwedd o Dduw o’r Hen Destament lle mae Israel yn cael ei dangos fel Gwinwydden. Roedd dyfarniad y proffwydi ar y winwydden yn gyson: roedd y Winwydden yn ddiffrwyth, yn aml yn cael ei dymchwel, ei sathru neu ei dinistrio gan eraill. Mae gweledigaeth Eseciel o Israel alltud yn nodweddiadol:

A ffynna hi? Oni chodir ei gwreiddiau hi, a thynnu ei ffrwyth? Oni wywa ei thyfiant newydd hi yn llwyr, nes y gellir tynnu ymaith ei gwreiddiau, heb fraich gref na llawer o bobl? Os trawsblennir hi, a ffynna? Oni wywa’n llwyr, fel petai wedi ei tharo gan wynt y dwyrain - gwywo ar y rhandir lle bu'n tyfu? (17:9-10)

Mae’r dywediad yn rhagdybio cefndir o ddiffyg ffydd parhaus yn Israel, o gyferbynnu ag Iesu, y wir winwydden na fydd yn methu. Tra bo Israel yn ymbalfalu ac yn gwywo, bydd Iesu’n sefydlu ffrwythlondeb ym mhobl cyfamod Duw. Mae’r thema o ffarwel ac o baratoi yn ein gwahodd i feddwl am fod yn ddisgybl oherwydd, o flaen y disgyblion hyn, byddai yna heriau a pheryglon yn ogystal â chyfleoedd. I ni, mae yna heriau a chyfleoedd newydd, hyd yn oed os yw ein sefyllfa ni yn wahanol i’w sefyllfa nhw.

Felly, beth ddylen ni gasglu o hynny? Rhai pethau:

Yn gyntaf, mae’r Tad yn tocio ac yn clirio canghennau diffrwyth. Dim ond Duw sy’n dod â’r ffrwythlondeb sy’n arwydd o berthyn i Iesu. Yn y Testament Newydd, rydyn ni’n dysgu llawer am ffrwythlondeb oddi wrth Paul a oedd yn gweld fod gweithgaredd Ysbryd Duw yn debyg iawn. Ffrwyth yr Ysbryd, o Dduw ar waith ynddom ni, yw cariad, llawenydd, heddwch, amynedd a llawer iawn o arwyddion bod megis Crist. Mae’r rhain yn dangos presenoldeb Duw yn ein bywydau sy’n dwyn ymaith yr ysbwriel, y pethau nad ydyn nhw'n debyg i Iesu, ac sy'n dod dim ond â'r pethau hynny sy'n rhoi bywyd.

Ac, wrth gwrs, mae hyn yn digwydd trwy gytundeb. Dim ond wrth i ni weithio gyda Duw y mae’r newidiadau hyn yn digwydd, yn hytrach na thrwy ddamwain neu orfodaeth.

Ond mae yna fwy hefyd. Daw ffrwythlondeb o ganlyniad i ffyddlondeb. Dywed Iesu ei fod yn llifo o: Aros ynddo ef (adnod 40), gweddigarwch (adnod 7) ac ufudd-dod (adnod 10). Felly nid o Dduw yn unig y daw’r egni, ond mae’n rhywbeth y mae’n rhai i ni i gyd weithio i'w gael. Dywedodd rhywun mai ‘Bod yn ddisgybl yw’r broses o ddod yr hwn y byddai Iesu pe byddai’n chi’. Da, ynte? Mae yna demtasiwn, wrth gwrs, i weld pethau fel cariad ac amynedd fel yr unig ffrwyth o Dduw ynom mi ond mae'r sgiliau a'r carisma hynny hefyd yn rhan o hynny. Felly, nid er mwyn dod yn fwy duwiol rydyn ni'n gweithio gyda Duw, ond i fod yn fwy effeithiol hefyd.

Rwy’n cofio ein plant yn tyfu i fyny ac yn gwneud yr holl bethau y mae plant yn eu gwneud fel reidio beics a dal peli ac yn y blaen. Roedd rhai’n cymryd at hynny’n well na’r lleill. Ac, i’r rhai oedd yn cael hynny’n anodd, roedd yn rhaid ymarfer. Dyna sut oedden nhw’n gwella. A mae’n rhaid fod hynny’n wir amdanom ni yma hefyd. Efallai nad ydym ni’n teimlo ein bo ni'n dda iawn am wneud rhywbeth i wasanaethu Duw, ond arfer yw mam pob meistrolaeth.

Roedd Iesu’n paratoi ei ddisgyblion ar gyfer yr heriau a’r cyfloed oedd o’u blaen. Roedd yn trafod sut y gallen nhw ymateb iddyn nhw trwy lynu wrtho ef. Roedd yn dangos y cysylltiad rhwng bod yn ffyddlon a bod yn ffrwythlon fel bod eu perthynas gydag ef, wedi'i chreu i barhau, yn gallu ffynnu ac mae'r hyn oedd yn wir iddyn nhw hefyd yn wir i ni heddiw.