Testun myfyrdod yr Esgob

Duw'n hau ei gariad | Actau 17:22-31

Pan oeddwn yn blentyn byddwn yn cerdded y lôn gefn o’r pentref bach ble oeddwn i'n byw i bentref arall yng ngogledd Ceredigion tua 5 milltir i ffwrdd. Roedd yn dipyn o daith i fyny’r bryniau ac yna i lawr allt serth i’r dyffryn ymhellach i ffwrdd. O’r copa, roeddwn i’n gallu gweld afon Ystwyth yn troelli’i ffordd tua’r môr, gan droi ymhellach i lawr y dyffryn at Tanybwlch. Ar noson gynnes o haf, wrth i’r haul fachlud, roedd fel paradwys.

Wrth gwrs, nid oedd y darlun hudolus yn golygu llawer mwy na hynny i mi. Doeddwn i ddim yn meddwl am Dduw, a greodd y byd, nac a oedd yna bwrpas neu ystyr i fywyd. Doedd y cwestiynau hynny ddim yn codi o gwbl yn fy meddwl.

Dyma Sul olaf tymor y Pasg – nid o’r Pasg, rydyn ni’n cario gwirionedd y Crist byw gyda ni i dymor nesaf y Dyrchafael, nid yn cadw’r rhyfeddod hwnnw o’r neilltu fel rhywbeth nad yw o unrhyw ddefnydd bellach. Ac mae ein darlleniad o Actau’r Apostolion heddiw yn cofnodi rhan o bregeth y ‘Pasg’ gan Sant Paul.

Mae’n sôn wrthym ni sut y dechreuodd gyda darlun ‘mawr’: i wrandawyr a oedd yn gwybod fod rhaid bod yna Dduw a greodd popeth, hyd yn oed os nad oedd i’w weld.Roedd ganddyn nhw hyd yn oed allor i’r Duw nas adwaenir. A dyma Paul yn dweud ei fod yn mynd i ddangos iddyn nhw yr hyn roedden nhw’n ei amgyffred gyda’u meddyliau ac yr oedden nhw’n ymestyn allan ato wrth chwilio am y gwirionedd.

Ond nid yw Duw fel talp o garreg, meddai, nid yw’n rhywbeth a wnaed gan ddwylo dynion. Duw yw ffynhonnell pob peth sydd i’w adnabod, a’i garu a’i ddilyn, bywyd ei hunan. Felly, does gennym ni ddim esgus oherwydd mae yna digon ‘allan yna’ i wneud i ni chwilio, darganfod ac adnabod yr un Duw.

Ac yna daw’r ergyd y mae Paul wedi bod yn arwain ati: mae yna Dduw, mae yna bwrpas i fywyd ac mae'n cael ei ddangos yn atgyfodiad Iesu.

Ei bwynt yw bod y darlun ‘mawr’, byd wedi’i greu gan Dduw, lle rydyn ni’n darganfod ein hunain a’n gwerth mewn gwirionedd, yn cael ei ddangos yn glir gan yr atgyfodiad. Dyma pryd y mae’r llithlyfr yn stopio. Ond ni ddylai chwaith, oherwydd mae dau beth yn dilyn ar unwaith: rhai’n gwawdio ac yn gwrthod y syniad fel un hollol hurt. Eraill yn credu ac yn cael eu henwi fel disgyblion newydd Iesu.

Mae pregeth Paul yn un ddwys. Mae atgyfodiad Iesu’n datgan fod Duw yn wir yn Arglwydd popeth sydd wedi cael ei greu. Dyma’r allwedd, fel petae, a’r adeg pan ddaw’r darlun 'mawr' yn gliriach i ni. Os yw’r Iesu’n fyw, mae’n amlwg fod Duw yn gallu hau ei gariad drwy’r byd: gan roi gobaith ac ystyr i ni.

Mae’n rhy hawdd dychmygu ar hyn o bryd mai hap a damwain yw bywyd. Rydyn ni’n teimlo ein bod ar drugaredd rhywbeth nad yw’n gwahaniaethu a’n bod mewn byd nad yw’n gallu dygymod â hynny. Nid yw Paul yn cynnig unrhyw eglurhad pam fod byd yn gweithio fel ag y mae.Ond mae’n dangos sut i ymateb: gyda ffydd ac i Dduw a ddaeth yn weladwy yn yr Iesu atgyfodedig. Pan fyddwn ni’n gwneud hynny, rydyn ni’n cael cynnig y ffordd ymlaen. Hyd yn oed os yw rhannau o fywyd yn ymddangos yn llanast llwyr, mae ein pwrpas a’n gwerth ynddo, wedi’u sefydlu.

Heddiw, wrth i ni deithio i dymor nesaf ein bywyd, daw’r gwahoddiad atom ni o’r newydd: i weld bywyd cyfan trwy atgyfodiad Iesu Grist. Dyna sut rydyn ni’n darganfod pa mor ddwfn rydyn ni’n cael ein caru a pha mor ddiogel rydyn ni’n yn cael ein cadw: gwybod nad yw bywyd yn ddiystyr ond, gyda Duw, yn llawn o bosibiliadau dibendraw.

Pan oeddwn yn blentyn byddwn yn cerdded y lôn gefn o’r pentref bach ble oeddwn i'n byw i bentref arall yng ngogledd Ceredigion tua 5 milltir i ffwrdd. Roedd yn dipyn o daith i fyny’r bryniau ac yna i lawr allt serth i’r dyffryn ymhellach i ffwrdd. O’r copa, roeddwn i’n gallu gweld afon Ystwyth yn troelli’i ffordd tua’r môr, gan droi ymhellach i lawr y dyffryn at Tanybwlch. Ar noson gynnes o haf, wrth i’r haul fachlud, roedd fel paradwys.

Wrth gwrs, nid oedd y darlun hudolus yn golygu llawer mwy na hynny i mi. Doeddwn i ddim yn meddwl am Dduw, a greodd y byd, nac a oedd yna bwrpas neu ystyr i fywyd. Doedd y cwestiynau hynny ddim yn codi o gwbl yn fy meddwl.

I mi, mae gan y byd hwnnw, bywyd ei hunan, erbyn hyn, ddiben. Mae Iesu wedi atgyfodi. Mae wedi atgyfodi, yn wir. Aleliwia!