Testun myfyrdod yr Esgob

Marciau Teyrnas Dduw

Yn y darlleniad o’r efengyl heddiw, mae yna ddywediadau ynghylch Teyrnas Dduw. Fel ym mhob un o ddamhegion Iesu, mae’r dywediadau yn weldedol, bron yn ffotograffig. Byddai pobl wedi eu deall yn iawn. Oherwydd eu bod mor gyfarwydd, roedd yn hawdd i bobl deall beth oedd Iesu'n ei ddweud, o leiaf yn hawdd i’r rhai oedd eisiau deall.

Ac fe hoffwn i edrych ar bedwar marc y Deyrnas sydd yn y dywediadau hyn. Yr wythnos ddiwethaf, roeddwn i’n trafod realiti da a drwg a’r bygythiad sy’n codi ohono, ond ddylen ni byth feddwl fod drygioni'n drech na gras Duw. A dyna’r hyn rydyn ni’n ei weld yn yr efengyl heddiw. Felly, beth yw’r lluniau a’r marciau?

Roedd Iesu’n dweud fod Teyrnas Dduw’n debyg i hedyn mwstard. Fe wyddom ni mai hedyn mwstard yw un o’r hadau lleiaf. Mae’n eithriadol o fach. Ond pan mae’r ‘goeden' fwstard yn ei llawn dwf, gall fod tua 8 metr o uchder. A’r holl dwf hwnnw allan o un hedyn. Sut yn y byd y gall rhywbeth mor fawr ddod o rywbeth mor fach?A dyna, meddai Iesu, sut y mae yn Nheyrnas Dduw:pethau mawr yn tyfu o bethau bach.

Weithiau, pan fyddwn yn sôn am bethau bychain, pan fyddwn yn cofio am ‘gwnewch y pethau bychain’ Dewi Sant, rydyn ni’n anghofio'r cysylltiad gyda Theyrnas Dduw. Rydyn ni’n bodloni ar y bychan ac yn anghofio'r gallu cynhenid i hynny dyfu'n rhywbeth llawer mwy. Mae stori Susannah Wesley'n un o’m ffefrynnau. Cysegrodd Susannah ei bywyd i weddïo, yn aml gyda ffedog dros ei phen i roi peth pellter rhyngddi hi a chartref y teulu. Roedd yn dysgu ei phlant gartref. Ymysg y plant hyn, roedd dau fachgen: John a Charles, dau o Gristnogion mwyaf arwyddocaol y ddeunawfed ganrif. Mae’r stori’n dweud wrthym ni y gallai rhywbeth bychan, rhywbeth efallai na fydden ni hyd yn oed yn sylweddoli ei fod yn bwysig, fod â gallu y tu hwnt i’n dychymyg. Efallai, wrth adrodd stori Wesley, mai Susannah yw'r stori mewn gwirionedd.

Ysgwn i beth yw'r pethau bychain rydyn ni’n eu gwneud a allai fod â mwy o allu i ddod hyd yn oed yn fwy nad ydyn ni’n ei sylweddoli?

Roedd Iesu hefyd yn dweud fod y Deyrnas fel burum, yn tyfu ac ymestyn. Mae’n newid ei amgylchedd ac, fel yr hedyn mwstard, yn cael mwy o effaith na'i hunan. Eto, ffwng syml, un gell yw burum sy’n bwyta siwgr. Dyna’r cyfan. Mae’n cynhyrchu alcohol a CO2 fel sgil gynnyrch, hanfodol ar gyfer bara da. Dyna ddiwedd ar y wers gemeg. Ond y pwynt yw fod cell syml, drwy broses syml, yn gallu newid rhywbeth sy’n dod yn gyfoethog ac yn fendith. Roedd Iesu, cofiwch, yn cyffelybu hyd yn oed ei fywyd ei hun i fara, ac i sefydlu'r cymun.

Mae’n edrych i mi ei bod yn bwysig cael y gymysgedd yn iawn. Dydyn ni ddim i fod i gynnig darnau digyswllt i Dduw. A phan ddaw llawer o bethau da at ei gilydd - ffydd, gobaith, cariad neu weddi a gwasanaeth, yr Ysgrythur a'r Ysbryd, mae rhywbeth newydd yn cael ei eni a'i greu.

Ysgwn i lle gallai pethau ddod at ei gilydd ac uno yn ein heglwysi ac felly greu rhywbeth newydd? A oes yna gymysgedd o rai cynhwysion duwiol yn disgwyl i rywbeth ddigwydd i ryddhau bywyd newydd.

Roedd Iesu hefyd yn cyffelybu’r Deyrnas i drysor ac i berlau, pethau drud, gwerthfawr. A phan fydd y rhain yn dod yn eiddo i ni, rydyn ni’n falch o gael gwared ar bethau eraill, pethau llai o gymharu â’r gemau perffaith rydyn ni wedi’u darganfod. Yn blentyn, fe fyddwn i’n aml yn chwilio mewn mannau lle’r oedd pobl yn byw flynyddoedd maith yn ôl, yn y gobaith, bob tro, o ganfod trysor cudd. Yn ofer, yn anffodus.

Ond, yn ôl y ddeinameg ddynol, rydyn ni’n gwybod ai ni piau’r trysor ai peidio. Pan fyddwn ni’n canfod rhywbeth digymar, heb ei ail, mae pethau eraill yn colli eu gwerth. Felly hefyd gyda Theyrnas Dduw. Pan ddaw’r Deyrnas atom ni, mae pethau llai yn pylu. Ac, yn fy mhrofiad i, does dim yn hoelio mwy o sylw na chanfod Duw yn ein plith, darganfod achosion o ras. Mae’n drawsnewidiol. Beth yw’r hyn sy’n ein codi uwchben diflastod ffydd a allai ddod yn ddiddrwg-ddidda ond ein profiad ni o Dduw?Beth sy’n ddigon i gydio yn ein dychymyg, i alw am egni newydd, ond Duw, wrth ei waith o’n cwmpas?

Mor hawdd fyddai i’n ffydd droi’n ddiflastod ynte?Yr efengyl yn colli ei rhin, dilyn Crist yn dod yn fwrn, nid yn llawenydd. Beth sy’n adfywio eich bywyd ar hyn o bryd – sut mae prydferthwch a gwerth Duw yn torri i mewn?

Ac yn olaf, cyffelybodd Iesu'r Deyrnas i rwyd dal pysgod fawr. Mae'n ymestyn ymhell. Mae yna lawer o bysgod. Weithiau mae pobl yn dweud fod y ffydd weithiau’n cael ei dysgu ac weithiau’n cael ei dal. Rwy’n meddwl fod y ddau yn wir mewn gwirionedd, ond, yma, dyma sut mae’r ffydd yn cael ei dal neu’n hytrach yn dal.

Weithiau mae arnom angen darlun sy’n gweithio fel hyn:rhywbeth sy’n cydio ynom ni ac yn ein dal oherwydd ei fod i’w weld mor bwysig. Ond nid ni’n unig. Rydyn ni’n gweld fod llai’n mynychu addoliad heddiw nag yr hoffen ni. Rydyn ni'n ysgwyd ein pennau wrth weld cyn lleied o bobl ifanc, os o gwbl, sy’n cadw cysylltiad â'r eglwys. Rydyn ni’n pendroni beth sydd o’i le. Ond dywedodd Iesu fod y Deyrnas yn gallu ymestyn yn eang, yn denu llawer.

Ysgwn i a yw Iesu’n cuddio y tu ôl i lawer o’r hyn rydyn ni eu gwneud? Y Deyrnas yr ddeinameg fwyaf gogoneddus ,hardd a grymus yn y byd. Sut allwn ni godi’r caead i ni gael gweld mwy ar ei natur?

Mae'n gwestiwn mawr, ac efallai'n lle da i orffen. Ond dyma ddarn o waith cartref. Sut allai’r marciau hyn, darluniau o’r Deyrnas, ddod yn fyw yn eich eglwys?A sut allwn ni, gyda’n gilydd, godi’r caead oddi ar y Deyrnas a'i gweld yn well?

Mae cariad yn rhoi llygaid newydd i ni weld a chlustiau i wrando. Amen.