Testun myfyrdod yr Esgob

Diddanwch Israel

Yn awr yr oedd dyn yn Jerwsalem o'r enw Simeon, dyn cyfiawn a duwiol oedd hwn yn disgwyl am ddiddanwch Israel; ac yr oedd yr Ysbryd Glân arno

Dros y cyfnod clo, oherwydd fy mod i, fel llawer ohonoch chi mae’n debyg, yn cofio sut beth oedd bywyd ar un adeg, rwyf wedi bod yn dwyn i gof y rhai sydd wedi dylanwadu fwyaf ar fy mywyd. Mae pregethau, achlysuron a digwyddiadau wedi bod yn codi i flaen fy meddwl, pob un wedi dylanwadu i ryw raddau arnaf i. Ac , mae’n debyg, mai un peth sy’n fy nharo yw fod y bywyd Cristnogol yn llawer mwy o ras hir nag yw o sbrint, a hynny oherwydd fod ein ffydd yn newid dros amser ac yn cael ei ffurfio gan gymaint o wahanol bethau. Mae’n gymysgedd gwiw o bethau a digwyddiadau sy’n dal i greu argraff.

Ac felly, pan fyddaf i’n darllen am Simeon, rwy'n cael yr argraff ei fod yn berson yr oedd ei ffydd wedi'i ffurfio dros y blynyddoedd, hyd yn oed at y cyfnod pan ydym ni'n rhan ohono yn ein darlleniad heddiw. Ysgwn i a oes yna wersi y gallwn ni ei ddysgu ganddo i’n helpu ni hefyd?

Ac fel hoffwn i gychwn gyda’r datganiad hwnnw ei fod yn edrych ymlaen at ddiddanwch Israel. Mae’r geiriau hynny'n cyd-fynd â’r dyheadau hynny rydyn ni’n darllen amdanyn nhw yn yr Ysgrythur, fel Eseia 40: ‘Cysurwch, cysurwch fy mhobl – dyma orchymyn eich Duw. Siaradwch yn dyner wrth Jerwsalem a dywedwch wrthi ei bod wedi cwblhau ei thymor.’ Y cyd—destun yw popeth yma: unwaith eto mae’r tir wedi’i feddiannu ac ym meddiant pobl nad ydyn nhw’n malio fawr ddim am hanes Duw, am yr addewidion i Abraham a geiriau'r proffwydi. Nid dyma’i thymor, ond mae emyn yr Adfent ‘O tyred di Emaniwel’ hefyd yn cyfleu'r teimlad o hiraeth am ein rhyddid. Rydym ni’n gweddïo y daw Duw a ‘datod rwymau Israel, sydd yma’n alltud unig, trist’. Hiraethu y mae Simeon am adfer yr hyn a gollwyd amser maith yn ôl.

Ac mae ei gri’n cael ei ffurfio mewn ffordd newydd yn y weddi y dysgodd Iesu i ni y gallai’r Deyrnas ddod eto. Mae’n hawdd iawn meddwl fod y Deyrnas yn golygu rhyw ddigwyddiad mawr, rhywbeth fel diwedd y byd, ond, mewn gwirionedd, mae'n llawer symlach na hynny. Diolch byth! Mae’r Deyrnas yn dod mewn ffyrdd sydd weithiau mor syml ac union nes ei bod yn hawdd iawn i ni beidio â’i gweld. Mae’n weithred o garedigrwydd i rywun, neu weddi dros rywun mewn trafferthion neu hyd yn oes dros rywun sy’n eich croesi. Nid yw dyfodiad y Deyrnas yn cael ei gyfyngu gan ein gweithredoedd ni ond dyma sut, yn aml, y mae Duw’n siarad neu'n cael ei ddarganfod.

Yn aml iawn, efallai y byddwn ni’n meddwl am bobl neu sefyllfaoedd lle mae'n ymddangos fod Duw'n absennol neu’n meddwl, efallai, am y gymuned lle'r ydym ni'n byw. Pan fyddwn ni’n gweddïo am ddyfodiad y Deyrnas , rydyn ni'n cael ein tynnu'n anorfod i'r weddi rydym ni'n ei hoffrymu. Rywsut, rydym ni’n dod yn rhan o’r ateb i’r peth rydym ni’n dyheu amdano. Ysgwn i sut ydym ni’n gweddïo am ddyfodiad Teyrnas Dduw neu, yng ngeiriau Simeon am ‘Ddiddanwch Israel’?

A’r ail beth rwy’n sylwi am Simeon yw bod yr Ysbryd Glân arno. Ond yw hynny’n ddywediad gwych? Mae’n swnio fel bod yna ddyfnder a rhwyddineb yn ffydd Simeon oedd yn galluogi'r Ysbryd, mor dyner â cholomen, i ddisgyn ac aros ar Simeon. Rwy’n meddwl am yr emyn hyfryd honno ‘Tyrd, Ysbryd cariad mawr’ a’r geiriau:

Uwch deall dynol ryw
fo’r hiraeth dwfn am Dduw
a phresenoldeb Crist byth bythoedd:
ei ras ni ŵyr un dyn
nes dod yn deml ei hun
lle trig yr Ysbryd Sanctaidd yn oes oesoedd

Yn ôl y sôn, roedd y berthynas oedd gan Moses gyda Duw yn un arbennig. Mae’n debyg fod yr Arglwydd yn siarad â Moses wyneb yn wyneb, fel y bydd rhywun yn siarad â’i gyfaill (Ex 33.11) ac efallai fod gan hyn hefyd ychydig o’r rhwyddineb a’r agosatrwydd hwnnw sydd y tu ôl i’r berthynas arbennig honno gyda Duw. Ond dydw i ddim yn meddwl fod y math yma o beth yn cael ei neilltiuo ar gyfer y rhai arbennig – y seintiau a’r bobl ddylanwadol o’r oesoedd o’r blaen. Rwy’n meddwl ei fod yn rhywbeth sy’n tyfu gyda’r blynyddoedd, fesul tipyn. Roedd Simeon wedi gwneud dilyn Duw yn nod ei fywyd ac rwy'n gweld hynny'n ysbrydoledig oherwydd mae'n golygu fod yna’n dal rywbeth newydd o hyd i'w ddarganfod yn ein bywyd gyda Duw. Dyma’r dyn Cristnogol sydd wedi bod yn dyheu am rywbeth newydd oddi wrth Dduw ac wrth iddo gymryd Crist y plentyn mae’n gweddïo’r weddi fawr rydyn ni’n ei galw’n ‘Nunc Dimitis’.

Fe ddechreuais i drwy edrych yn ôl, wrth gofio am y pethau oedd wedi ffurfio fy ffydd i fy hun. Roedd Simeon wedi cael ei ffurfio gan ei stori ei hyn fel y byddwn ninnau yn ogystal â gan ein stori ni. Ond beth sy’n bwydo i hynny, beth sy’n gwneud y ffordd o’n blaen yn dda ac yn obeithiol, yw fod Duw gerllaw, yn ffrind ac yn gydymaith. A phan fyddwn ni’n cael ein hunain yn gweddïo am ddiddanwch Israel, am ddyfodiad Teyrnas Dduw, efallai fod hynny ynddo’i hunan yn arwydd ein bod ninnau hefyd yn symud i’r cyfeiriad iawn.