Testun myfyrdod yr Esgob

O enau’r Llew

‘In-for-me, in-for-me, they’ve all got it in-for-me’! Faint ohonom ni sy’n cofio'r geiriau hynod ddigrif hyn gan Kenneth Williams yn un o gomediau’r gorffennol. Enghraifft wych o hiwmor ‘Prydeinig’.

Mae modd darllen St Paul mewn ffordd a fyddai’n gosod y geiriau yna gyda'r hyn roedd yr apostol yn ei ddweud, hyd yn oed pe byddai hynny’n hynod annheg. Tua diwedd ei oes, mewn carchar yn myfyrio ar ei dynged, dechreuodd Paul sylweddoli ei fod ar ei ben ei hun, fod ei gyfeillion wedi'i adael a'i fod yn wynebu dyfodol unig ac ansicr. Yn wir, mae rhai pobl wedi awgrymu fod Paul wedi’i lethu gan ei sefyllfa a’i fod yn llawn o hunan dosturi.

Er nad wy’n meddwl fod hynny’n wir, mae ein darlleniad heddiw’n dangos apostol bregus sydd nid yn unig yn myfyrio ar ei dynged ond hefyd yn hynod ymwybodol a beth y mae’r efengyl yn ei olygu. Dim rhyfedd ei fod yn cofio’n edifeiriol am y gof efydd oedd wedi gwneud niwed iddo a Demas a'i gadawodd am ei fod yn 'caru'r byd'.

Heddiw, rydyn ni’n dathlu Sant Luc yr efengylwr. Ac mae ein darlleniad yn ein gwahodd i feddwl am beth oedd Paul, fel efengylwr hynod, yn ei ddweud yr oedd yr efengyl yn ei gofyn ganddo. Beth wnawn ni o 'r darlleniad ac o eiriau Paul?

Byddai’n hawdd ac yn ystrydebol dychmygu bod gwaith yr efengyl yn llawn hwylustod a llwyddiant ond yr hyn sy'n fy nhraw i o'r cychwyn yw mor ddynol yw Paul. Roedd wedi cyfarfod gwrthwynebiad a doedd o ddim yn hoffi hynny. Ar un llaw, ddylai hynny ddim bod yn syndod iddo. Oni ddywedodd Iesu y byddai ei ddilyn ef yn golygu cario’r groes. Ac yn y damhegion roedd Paul yn sicr o fod yn gyfarwydd â nhw, fel dameg yr hauwr, roedd llawer o ymdrechion yr hauwr yn ofer, hadau’n disgyn ar y graig neu'n cael eu difa cyn iddyn nhw aeddfedu.

Mae newyddion da Iesu yn newyddion da bob amser. Mae’n neges fod Duw wedi camu i'r byd nid yn unig i ddangos y ffordd i ni ond i'n hachub. Y groes a’r atgyfodiad yw gweithredoedd mawr iachawdwriaeth Duw sy’n ein codi o bechod a gwacter i fywyd tragwyddol, bywyd yn ei gyflawnder, fel y mae Sant Ioan yn ei ddisgrifio. Ond dyna’r broblem, efallai. Wrth ddadansoddi bywyd dynol, mae’r efengyl yn sôn wrthym am gariad Duw ond hefyd ein bod angen help! Rydyn ni angen ein hachub. Ac yn aml iawn, yn erbyn hynny y byddwn ni’n gwrthryfela ac yn protestio.

Mewn gwirionedd, nid gwaith hawdd yw sylweddoli ochr dywyll y bywyd dynol. Mae’n rhywbeth poenus ac yn gofyn am y math o hunan ymwybyddiaeth na fydd gan y rhan fwyaf ohonom fyth mohono. Felly, ni ddylai gwrthwynebiad ein synnu na'n poeni. Weithiau, nid yw gwaith yr efengyl a’r eglwys yn cael derbyniad gyda breichiau agored ond gyda gelyniaeth a gwrthodiad. Nid hawl i fychanu sydd yma, i fod yn ymosodol wrth rannu ffydd, ond gwahoddiad i ddeall beth sy’n digwydd ynom ni, ac mewn eraill hefyd.

Yr ail beth sy’n fy nharo yw bod yr efengyl yn golygu cost. Mae Demas, sy’n cael ei grybwyll ond dair gwaith yn y Testament Newydd, hefyd yn sylweddoli ei fod yn gostus. Rydym yn clywed ei fod yn cerdded. Pan alwodd Iesu ei ddisgyblion at ei gilydd rhoddodd orchymyn iddyn nhw (wel, sawl un mewn gwirionedd) – i garu eu gilydd, wrth gwrs, ond hefyd i fynd allan a gwneud disgyblion (Mathew 28). Ni ddywedodd ‘Ewch allan a gwneud pobl yn grefyddol nac hyd yn oed yn gredinwyr. Mae’n dweud ewch a gwnewch ddisgyblion. Ac mae bod yn ddisgybl yn golygu mwy na llofnodi darn o bapur. Mae’n golygu bywyd wedi’i unioni, yn cael ei fyw er mwyn Crist. Rydym yn dysgu caru fel efe, i feddwl fel efe, i ymddwyn fel efe.

Roeddwn yn myfyrio ar hyn yn ddiweddar ac ar y gorchymyn i garu eich gelynion.Pan oeddwn ni yn Israel ychydig flynyddoedd yn ôl, bum yn ymweld â phobl ar y ddwy ochr o’r drafodaeth yn Israel – y Palestiniaid a’r Israeliaid (a chryn dipyn o rai eraill hefyd).Mae’r dadleuon am dir ac awdurdod yn gymhleth.Tybed beth sy’n ddigon cryf, yn ddigon mawr ac yn ddigon nerthol i ddod â setliad cyfiawn a pharhaol i’r broblem?Dydw i ddim yn golygu beth allai’r datrysiad gwleidyddol terfynol fod ond cael gwared ar amheuaeth, ymddiried fwy fwy, a dechrau cymodi calonau (cyn dechrau sôn am dir).

Mae’r math yma o gariad yn ddrud. Mae heriau fel hyn yn rhan o wead ffydd yr efengyl a phan mae hynny ymddangos yn rhy anodd, nid yw’n syndod chwaith fod ei ddilyn Ef hefyd yn dod yn rhy anodd.

Pe byddem ni’n dod â’n myfyrdod i ben yma, byddai galwad yr efengyl yn ymddangos yn llym a digroeso.Ond sylweddolodd Paul lawenydd a rhyfeddod rhannu gwaith Duw. Dyma ei eiriau tua diwedd y darlleniad: ‘Onid safodd yr Arglwydd gyda mi, a rhoddodd nerth imi, er mwyn, trwof fi, i’r pregethu gael ei gyflawni ac i’r holl Genhedloedd gael ei glywed a chefais fy ngwaredu o enau’r llew’. Darganfu Paul fod Duw yn agos ato pan oedd yn camu allan mewn ffydd. Darganfu nerth a oedd y tu hwnt iddo. Ac oherwydd hynny, roedd yn llawn o lawenydd.

Dydw i ddim yn credu bod y ffydd rydyn ni’n cael ein galw i’w rhannu ond megis set o reolau. Rydyn ni’n cael ein galw i rannu Iesu a’i fywyd ynom ni: sy’n golygu gwirionedd Crist ynom ni, nid erthygl sgleiniog neu fersiwn o beth allai fod yn ddelfrydol, neu ffydd blastig sy’n torri o dan bwysau. Rydym yn cael ein galw i gynnig y peth go iawn, yn ei holl ogoniant a’i wendidau. Ddylem ni ddim cuddio’n gwendidau na'n cwestiynau. Ond yn hytrach gadael i wirionedd Crist ymddangos ynom ni, yn ein gwendid, yn ein holl ffaeleddau a’n diffygion ond yn gwybod ein bod yng nghanol cariad y Duw Mawr.

Felly, heddiw, sut ydym ni’n ymateb i’r her o rannu yng ngwaith Duw? Yn Paul, rydym yn gweld rhywfaint o faint mae hyn yn ei gostio. Ond rydym hefyd yn gweld hyfrydwch a bendith. Efallai bod y diwrnod yn perthyn i Sant Luc ond daw’r ysbrydoliaeth o’i gydweithiwr, a ddarganfu, er gwaethaf llesgedd dynol, ddiben a rhyddid mewn gwasanaethu Duw. Gweddïwn y gallwn ninnau hefyd darganfod hynny yr wythnos hon.Amen.