Testun myfyrdod yr Esgob

Heddiw yw Sul y Beibl pan fyddwn yn meddwl am sut y mae Duw wedi cyfathrebu gyda'r byd dros y canrifoedd. Rydyn ni’n tueddu i feddwl fod Duw'n cael ei ddatgelu drwy'r cread neu drwy bobl ac, yn bennaf oll, trwy Iesu, ond mae'r eglwys yn dysgu fod Duw hefyd yn cael ei ddatgelu trwy’r Gair ysgrifenedig, y Beibl. Tasg fawr Cristnogion yw gadael i’r gair ysgrifenedig hwn ddod yn air byw yn ein bywydau bob dydd.

Mae un o adnodau mawr y Testament Newydd yn y darlleniad heddiw yn annog y math hwnnw o gysylltiad. Mae yn llythyr Paul at y Colosiaid, pennod 3 ac adnod 13. Dyma ei eiriau: ‘Goddefwch eich gilydd, a maddeuwch i'ch gilydd, os bydd gan rywun gŵyn yn erbyn rhywun arall; fel y maddeuodd yr Arglwydd i chwi, felly gwnewch chithau'.

Mae’n fy nharo, ar adeg fel hyn, a ninnau newydd gychwyn ar ail gyfnod clo cenedlaethol, y dylen ni ddysgu o’r newydd sut i oddef ein gilydd. Mae yna bwysau ar bob un ohonom, ac mae’n hawdd i bethau boethi ac i’r digroeso ddiffyg amynedd ennill y dydd. Ond fe hoffwn i ganolbwyntio heddiw, ar gael y gair ysgrifenedig yn air byw, ar faddeuant. Pan fydd yna gŵyn, maddeuwch fel y maddeuodd yr Arglwydd i ni.

Ac rwy’n meddwl mai dyma un, os nad y mwyaf, o ddeinamegau trawsnewidiol yn y byd i gyd: maddeuant. Faint o elynion sy’n dod yn ffrindiau pan fydd yna faddeuant? Faint o glwyfau sydd wedi’u gwella, perthynasau wedi’i hadfer, pan fydd yna ddigonedd o faddeuant.

Ac mae maddeuant wrth galon yr efengyl: rydyn ni'n credu fod Duw wedi caru'r byd cymaint nes iddo roi ei uniganedig er mwyn i ni allu byw. Pan ddaeth y mab afradlon adref yn y stori yn efengyl Luc, a oedd yn haeddu maddeuant? A oedd yn ei ddisgwyl? Mae bwrlwm y stori ar y croeso gwyllt a hael y mae’n ei dderbyn gan ei dad. Mae’r pentyrrau a anrhegion a’r croeso helaeth yn dangos y cariad annisgwyl, hyd yn oed eithafol, sydd megis cariad Duw.

Fe ddylem ni faddau fel y maddeuodd yr Arglwydd i ni. Rwy’ wedi clywed fod rhai pobl yn mynd braidd yn ddryslyd ar y pwynt yma: a yw Duw’n maddau gyntaf a ninnau’n ymateb, neu a oes raid i ni edifarhau'n gyntaf cyn bod Duw'n maddau i ni? Wel, rwy’n meddwl y gallwn ni ganfod enghreifftiau o’r ddau yn yr Ysgrythur: fe allwn ni ddyfynnu 1 Ioan 1: ‘Os dywedwn ein bod yn ddibechod, yr ydym yn twyllo ein hunain, ac nid yw’r gwirionedd ynom. Os cyffeswn ein pechodau, y mae ef yn ffyddlon ac yn gyfiawn, ac fe faddeua, felly, i ni ein pechodau, a’n glanhau o bob anghyfiawnder’. Ac eto, gallwn ystyried ffydd y rhai a ostyngodd y claf o’r parlys drwy’r to, ac Iesu, wrth weld eu ffydd, yn dweud ‘maddeuwyd dy bechodau' (Marc 2:5).

Y peth pwysig yma yw nid pwy sy’n gwneud beth a phryd, ond ein bod yn dysgu i faddau’n gyflym fel yr oedd Duw’n maddau’n gyflym i ni yng Nghrist. Nid yw trefn yn cyfrif cymaint pan fyddwn ni'n dysgu celfyddyd maddeuant gan wybod nad oes amheuaeth ynghylch maddeuant Duw.

Rwy' wedi dod i gredu ein bod yn byw mewn cymdeithas sy’n barod iawn i weld bai. Wrth gwrs fod atebolrwydd yn beth da, ond nid yw hynny’n golygu y dylen ni fyw mewn diwylliant o daflu bai. Er nad yw’n adnod o’r Beibl, rwy’n meddwl fod yna rywbeth yn y dywediad: ‘dyna lle byddwn innau oni bai am ras Duw’. Ac wrth ymdrechu i wneud yn siŵr fod yna atebolrwydd, ddylen ni byth anghofio gras maddeuant. Pan fydd yna gŵyn, meddai Paul, maddeuwch fel y maddeuodd yr Arglwydd i chi. Duw â’n gwaredo fod yr eglwys yn dod yn lle didrugaredd lle’r ydyn ni’n malio mwy am feio nag am faddau.

Felly, mae yna dri pheth am faddeuant i ni gofio amdano heddiw:

Yn gyntaf, maddeuodd Duw bopeth. Does yna ddim gweddillion o fai na gwendid. Pan fydda i’n clywed rhywun yn dweud ‘fe allai i faddau ond alla i ddim anghofio’ (sy’n rhywbeth rwy’n ei ddeall ac sy'n ddynol) fe fydda i’n meddwl weithiau a oes rhywbeth o hynny yma: ein bod yn cadw cyfrif o bethau yng nghefn ein meddyliau. Jyst rhag ofn! Ond pan fydd Duw’n dileu'r camweddau ni fydd yn caniatáu’r math hwnnw o gadw cyfrif. Mae Duw’n maddau'r cyfan.

Yn ail, mae Duw’n maddau ar ei union. Pa mor aml fyddwn ni'n disgwyl i rywun arall faddau'n gyntaf? Ac mae’n gallu bod yn anodd maddau, yn enwedig pan fyddwn ni’n dal yn llawn dicter, bai neu chwerwder. Dyma lle rwy’n credu fod maddeuant yn fwy o weithred yr ewyllys nag o deimlad. Daw’r profiad yn ddiweddarach, y bwriad i ollwng gafael sy’n dod gyntaf. Oni ddylen ni ddysgu’r ddisgyblaeth o hyn?

Yn drydydd, fe ddylen ni faddau’n hael. Ond, wrth hynny, dydw i ddim yn golygu na ddylen ni, yn unig, wneud pobl eraill weithio amdano ond y dylai mesur ac ansawdd y maddeuant fod fel maddeuant Duw. Rwy’n hoffi’r gair haelioni. Mae maddau fel hyn yn dangos natur hael maddeuant Duw.

Felly, gyfeillion, heddiw, ar Sul y Beibl, mae gennym ni her: dod â’r gair ysgrifenedig yn air byw. Ac mae hynny’n digwydd pan fyddwn yn cofleidio’r hyn y mae’r Ysgrythur yn ei ddweud: yng ngeiriau’r colect:

Fendigaid Arglwydd, a achosodd i’r holl ysgrythurau sanctaidd gael eu hysgrifennu i’n dysgu ni: helpa ni i’w clywed, i’w darllen, eu marcio, eu dysgu a’u treulio’n fewnol fel y byddwn ni, drwy amynedd a chysur dy air sanctaidd, yn cofleidio ac yn cydio’n dyn am byth yn y gobaith o fywyd tragwyddol, yr wyt ti wedi’i roi i ni yn ein Gwaredwr Iesu Grist, sy’n fyw ac yn teyrnasu gyda thi a'r Ysbryd Glân, un Dyw, yn awr ac yn oes oesoedd. Amen.