Testun myfyrdod yr Esgob

Nid ar ddamwain y daeth yr Ysbryd Glân at y disgyblion y diwrnod hwnnw. Roedd yn ŵyl Iddewg y Pentecost: gŵyl o ddiolchgarwch am y cnydau a hefyd i ddwyn i gof y cyfamod a wnaeth Duw gyda Noa, ac yna Moses, yn groesiad, bron, o ŵyl diolchgarwch a chymanfa ganu Sul y Pasg – cymysgedd o fendithion o anrhegion materol a gras ysbrydol hefyd. Dyma pam roedd cymaint wedi ymgynnull yno’r diwrnod hwnnw, i ddathlu daioni Duw yn ystod y flwyddyn a aeth heibio ac i weddïo am ei ofal parhaus.

Felly, pan ddisgynnodd yr Ysbryd Glân ar y rhai oedd wedi dod yno, roedd y stori’n gyfarwydd ond, roedd yna rywbeth newydd yno hefyd: ni fyddai bod yn ddilynwr i Dduw bellach yn golygu dilyn y gyfraith a roddwyd i Moses ond ar fywyd newydd yn yr Ysbryd.

Heddiw, rydym ni’n dathlu'r hyn a ddigwyddodd yr adeg hynny ond mae'r un mor wir i ni heddiw fel etifeddion y stori honno - disgyblion y mae Duw yr Ysbryd Glân wedi eu cyffwrdd gyda nerth newydd. Ac fe hoffwn ni osod y cyfan rydym ni'n ei brofi ar hyn o bryd yng nghyd-destun y dathliad hwn heddiw a thrafod ei ystyr o’r newydd.

A’r peth cyntaf sy’n fy nhrawo yw sut y cafodd y di-lais lais newydd. Roedd clodfori Duw'n atseinio. Roedd rhai a oedd yno’n eu gwatwar ac yn meddwl eu bod wedi meddwi. Ond roedd y disgyblion yn llawn moliant oherwydd roedd Crist yn fyw iddyn nhw! Roedd yr hyn roedden nhw wedi’i weld a’i glywed a bod yn dyst iddo yn Iesu erbyn hyn yn llosgi gyda nerth ac egni newydd. Gwrandewch eto ar yr hanes: ‘A sut yr ydym ni’n eu clywed bob un ohonom yn ei iaith ei hun, iaith ei fam’’ yr ydym ni’n eu clywed yn siarad ‘am fawrion weithredoedd Duw’. Mae’r efengyl, bob amser, yn wahoddiad graslon gan Dduw: I’r lliaws, i’r rhai ar yr ymylon a’r rhai ar y tu allan. Yma mae’r rhai sy’n teimlo’n eu bod wedi llwyr golli eu grym yn gweld eu bod yn cael eu cynnwys ac yn cael urddas, diben a bywyd.

Gallai llawer deimlo heddiw nad oes yna lawer i’w glochdar yn ei gylch ar hyn o bryd ond mae rhai o emynau mawr y Sulgwyn wedi troi’r llawenydd a’r gan newydd yn weddi o ddyhead megis ‘O tyred Arglwydd mawr, dihidla o’r nef i lawr’. Efallai eich bod yn cofio’r geiriau: ‘... fel byddo’r egin grawn, foreuddydd a phrynhawn, yn tarddu’n beraidd iawn, o’r anial dir.’ Daw’r newyddion da yn fyw yn y Sulgwyn a daw’r llawenydd o fod yn perthyn i Grist yn wirionedd i bawb sy’n credu.

Yr ail beth sy’n fy nharo yw sut yr oedd Duw wedi gwahodd bywyd newydd. Roedd Iesu, wrth gwrs, wedi addo hyn, felly doedd hynny ddim yn annisgwyl, ond roedd y ffordd yr ymddangosodd yr Ysbryd yn annisgwyl, ac yn newydd. Newid yr hen ffordd o ‘rygnu byw’ a chael Duw wrth ein hochr, ynom ni, o’n cwmpas ni, yn ein cylch ni!

I mi, un peth yw gwybod beth ddylid ei wneud, peth hollol wahanol yw cael y nerth a’r ewyllys i allu ei wneud.Flynyddoedd yn ôl, rwy’n cofio rhai egin athletwyr yn gwisgo crys T â'r geiriau: ‘Yn fy meddwl, rwy’n dod o Cenia’. Fe ddylwn fod wedi prynu un!! Un peth yw meddwl y gallwn ni wneud hyn a’r llall, ond mae bod â’r gallu i’w gwneud yn rhywbeth gwahanol. Pan roddodd Duw yr Ysbryd Glan, roedd yn ei roi i gau’r bwlch rhwng breuddwydion a realiti, i’w gwneud yn bosibl i bobl fyw'r bywyd newydd hwn eu hunain er mwyn Duw. Flynyddoedd yn ddiweddarach, byddai Sant Paul yn ysgrifennu at Gristnogion Galatia ac yn dweud: ‘Yr wyf wedi fy nghroeshoelio gyda Christ; a mwyach nid myfi sy’n byw, ond Crist sy’n byw ynof i. A’r bywyd yr wyf yn awr yn ei fyw yn y cnawd, ei fyw trwy ffydd yr wyf, ffydd ym Mab Duw, yr hwn a'm carodd i ac a'i rhoes ei hun i farw trosof fi. (2.20). Y pwynt yw fod Paul yn byw ei fywyd erbyn hyn gyda Duw fel ei nerth a'i gymorth.

Onid ydym ni i gyd angen pob help allwn ni ei gael? Gall dilyn Iesu yn ein bywyd bob dydd edrych yn her, yn beth anodd iawn i’w wneud a hyd yn oed y tu hwnt i ni. Nid yw Duw yn ein gadael gyda her y Deyrnas heb roi help y Deyrnas i ni yn rhodd yr Ysbryd Glân. Duw yw'r galluogwr mawr sy’n goresgyn y rhwystrau rydyn ni’n eu hwynebu, waeth pa mor fawr y maen nhw’n ymddangos i ni.

Rwy’n deall yn iawn y gallwn ni deimlo’n ddi-rym heddiw: fod y drysau bywyd wedi cau arnom ac nad oes yna fawr o obaith o unrhyw newid mawr yn fuan. Rwy’n deall hyn yn dda iawn. Ac mi wn y gallwn hanner anwybyddu’r poen meddwl y mae pobl yn ei ddioddef yn eu hunigrwydd neu eu amhendantrwydd.

Ond rwy'n gweld heddiw'n cynnig gobaith anferth. Fe wn i nad ydw i ar fy mhen fy hun pan rwy’n teimlo fy mod wedi colli fy llais yng ngwacter Covid-19, a bod yna Dduw sy’n rhoi cân newydd i mi. Ac rwy’n obeithiol oherwydd, pan rwy’n teimlo fod popeth yn mynd i’r cŵn, mae Duw yn dod â chadernid ei addewidion a ddaeth yn wirionedd drwy’r Ysbryd Glân. Ar adegau tywyllach, rwy’n gweld yr ystafell wedi'i goleuo gan gariad a bywyd newydd, rwy’n gweld tanbeidrwydd cwestiynau poenus yn cael eu tawelu a chynhaliaeth yn dod i’m cadw i fynd i’r dyfodol.

Gyfeillion annwyl, dyma’r rhoddion a’r trysorau y mae Duw'n eu cynnig drwy’r Ysbryd Glân. Bydded i chi eu cael yn helaeth.