"Y fath amser â hwn" 

Esther 4:14

Annwyl gydweithwyr a chyfeillion

Cyfarchion. Gras fo i chi a heddwch oddi wrth Dduw ein Tad, yr Arglwydd Iesu Grist a nerth yr Ysbryd Glân.

Rydym ni'n dod at ein gilydd fel Esgobaeth mewn ffordd wahanol eleni, fel y gwelwch chi. Er ein bod ni wedi dod i arfer â dod at ein gilydd ar lein, fel sydd raid i ni ar hyn o bryd, dyma’r tro cyntaf i ni geisio mewid y ffurf o ymgasglu yn ogystal â'r cyfrwng ar gyfer y Gynhadledd. Wrth i mi gofio am fis Mawrth, sydd i’w weld ymhell iawn yn ôl erbyn hyn, mae’n amheus gen i a fyddai unrhyw un wedi meddwl y byddem ni’n cyfarfod fel hyn, nac ein bod ar drothwy cyfnod clo cenedlaethol arall. Mae fy meddyliau gyda’r rhai sy’n ystyried y newid hwn gydag ofn a dychryn. Fe fyddaf i'n gweddïo drosoch drwy’r wythnos. Dydych chi ddim ar eich pen eich hun.

Wrth gwrs, roedd y cyfnod clo cyntaf yn adeg o ofn a dychryn i lawer. Roedd eraill yn pryderu am eu busnesau neu am eu bod yn cael eu cadw oddi wrth eu ffrindiau a’u teulu. Ond i rai hefyd, roedd yn rhyddhad rhag gwaith caethiwus a blinderus. I rai eraill eto (ac rydw i’n dweud hyn yn gydymdeimladol) daeth yn rhywbeth i'w feio neu'n ffordd o guddio. Diflannodd pwysau chwerw-felys bywyd pob dydd ac yn ei le daeth penbleth a methiant i ganfod diben, ystyr na gweithgaredd buddiol. Daeth bywyd bob dydd yn ddiffrwyth.

Aeth ein darlleniadau o’r Beibl yn gynharach yn y flwyddyn drwy lythyr Sant Paul at y Philipiaid a gafodd ei ysgrifennu, fel y gwyddoch, mewn carchar yn Rhufain. Mae’r llythyr yn llawn o’r tensiwn sy’n cynnwys nid yn unig bryder dealladwy am les ond hefyd y darganfyddiad o ffydd yng Nghwrist, pethau newydd a bywiol. Mewn mannau eraill, mae Paul yn ymlafnio gyda’r ddeinameg o golli ac ennill: yn ei lythyr at y Corinthiaid, mae’n ysgrifennu sut nad yw bywyd a marwolaeth yn realiti ysbrydol sy’n dilyn ei gilydd, ond ,yn hytrach, yn wirionedd tragwyddol sy’n agos iawn at ei gilydd yn y sefyllfaoedd rydym ni’n eu hwynebu(Corinthiaid 4:12). Weithiau, mae’r enillion, arwyddion bywyd, yn cael eu darganfod yn hollol oherwydd ei bod yn ymddangos fod yna golled neu galedi y mae'n rhaid ei ysgwyddo.

Ar ddechrau’r anerchiad hwn, fel hoffwn i dalu teyrnged i'n gwahanol gymunedau a'n cymdeithasau. Yn gyntaf oll, y rhai sydd wedi cadw’r ffydd gyda’r eglwys a Christ ac sy’n dyheu am ganfod sut y gallwn ni i gyd ddod at ein gilydd eto i addoli’n ddiogel. Diolch i chi am ein dyfalbarhad a’ch ymrwymiad. Fe hoffwn i ddiolch i swyddogion yr eglwys hefyd am ddal ati ynghanol amhendantrwydd sydd wedi bod yn frawychus. Diolch am eich gwaith.Fe hoffwn i ddiolch i gydweithwyr – yn glerigion ac yn lleyg fel ei gilydd – am ddal ati pan oedd mor hawdd anobeithio. Yn fwyaf oll, fe hoffwn i ddiolch i gydweithwyr yng Nghyngor yr Esgob a oedd yn ceisio dangos llwybr gobaith gyda mi pan nad oeddem ni’n gallu gweld yr ‘olygfa bell’ chwedl y Cardinal Newman.Mae ein camau wedi bod yn betrus ac yn amodol, ond bob tro’n bositif, bob tro'n obeithiol.

Fe hoffwn i edrych ychydig yn fanylach ar y camau hynny'r tro hwn, os caf i?Ac rwyf eisiau dechrau gyda'r dywediad y 'normal newydd', sy’n rhyw fath o gamenwi, rwy'n meddwl. Y demtasiwn yw ceisio disgrifio rhywbeth sy’n sylweddol, set o newidiadau sy’n cael eu hachosi gan Covid ac sy’n cynhyrchu newid sy’n barhaol ac yn rhagweladwy. Rydym ni’n meddwl ‘Felly, dyma sut y bydd bywyd yn edrych nawr’. Ond mae’n debyg nad felly y bydd hi. Nid yw’n amlwg eto a yw hwn yn gyfnod a aiff heibio ai peidio, a fydd yn diflannu ond gadael ychydig o lanast ar ei ôl a fydd yn cymryd peth amser i'w glirio, neu, a ydyn ni erbyn hyn mewn cyflwr o newid parhaus. Rwy’n ddiolchgar i gydweithiwr a roddodd ddywediad i mi rwy’n ei weld yn hynod o ddiddorol: ‘anghyfforddusrwydd parhaol’. Mae’n awgrymu mai diffyg sicrwydd yw'r unig sicrwydd a pha mor anodd yw addasu i hynny.

Ond nid yw disgrifio ein sefyllfa fel hyn yn golygu ein bod yn anobeithio. Ac rwyf eisiau pwysleisio hyn wrth fy nghydweithwyr. Mae yna ffordd o ymateb yn dda i'n sefyllfa, rheoliadau ac ati sy'n gallu un ai ein dinistrio neu ein dyrchafu. Felly, beth yw'r ymateb yn y ffydd i’n sefyllfa ar hyn o bryd?Yn gyntaf, gadewch i mi gyfarch ein calonnau a'n meddyliau:

‘Edrychwch ar adar yr awyr, nid ydynt yn hau nac yn medi nac yn casglu i ysguboriau, ac eto mae eich Tad nefol yn eu bwydo. Onid ydych chwi yn llawer mwy gwerthfawr na hwy?Prun ohonoch a all ychwanegu un funud at ei oes trwy bryderu?Peidiwch felly â phryderu a dweud, ‘Beth yr ydym i’w fwyta?’neu ‘Beth yr ydym i’w yfed?’neu ‘Beth yr ydym i’w wisgo?’Dyma’r holl bethau y mae’r Cenhedloedd yn eu ceisio, y mae eich Tad nefol yn gwybod fod arnoch angen y rhain i gyd. Ond ceisiwch yn gyntaf deyrnas Dduw a’i gyfiawnder ef, a rhoir y pethau hyn i gyd yn ychwaneg i chwi’. (Math 6:22 talfyrwyd)

Gallwn ddiystyru hyn yn rhy hawdd. Rydym ni’n gosod ein problemau mewn ffrâm rhy gul ac yn anghofio’r darlun mawr. Nid osgoi ysbrydol yw hyn. Mae’n rhoi’r cyd-destun priodol i feddwl am yr hyn o bryd a sut i aros yn gadarn pan fydd amgylchiadau'n symud i gyfeiriad gwahanol. Os byddwn ni’n aros yn agos at Dduw yn ein gweddïau a’n meddyliau fe fyddwn, mi wn i, yn canfod gras o dan bwysau.

Yn ail, fe allwn ni ganfod gwersi da i’n helpu ni hefyd. Gadewch i mi gyfeirio’n ôl at Sant Paul yn y carchar. Mewn cadwynau fel ag yr oedd, fe sylweddolodd fod yna gyfleoedd yn codi oherwydd ei fod yn y carchar. Dyma ei eiriau:‘Yr wyf am i chwi wybod, frodyr, fod y pethau a ddigwyddodd i mi wedi troi, yn hytrach, yn foddion i hyrwyddo'r Efengyl, yn gymaint â'i bod wedi dod yn hysbys, trwy'r holl Praetoriwm ac i bawb arall, mai er mwyn Crist yr wyf yng ngharchar, a bod y mwyafrif o'r brodyr, oherwydd i mi gael fy ngharcharu, wedi dod yn hyderus yn yr Arglwydd ac yn fwy hy o lawer i lefaru'r gair yn ddi-ofn',(Phil 1:12-14)

Dysgodd Paul o’i brofiadau sut i weld ei sefyllfa mewn goleuni gwahanol. Efallai ein bod ni’n gweld hynny fel camau bychan, ond roedden nhw'n cael effaith. Drwy ail ddychmygu’r hyn oedd yn bosibl, roedd eraill yn gallu clywed am Grist. A dyna pam fy mod wedi gofyn i bob Ardal Weinidogaeth i bwyso a mesur, i ystyried hyn ac i ymateb yn glir. Rwyf wedi gofyn i bob un ohonoch ffurfio grŵp bychan i feddwl ychydig, yn enwedig sut y gallwn ni gyfathrebu a datblygu ffyrdd newydd o addoli ond hefyd gan gadw ein ffyrdd safonol a thraddodiadol. Rwyf eisiau gofyn i chi eto ystyried gydag egni y tri chynllun sy’n hanfodol ar gyfer ein dyfodol:Cenhadaeth, Cyllid ac Eiddo. Rwy’n deall yn iawn y gallai fod yn rhaid i’n hatebion fod yn amodol ond nid yw hynny’n rheswm dros oedi. Mae’n rhaid i ni gofio ein bod wedi’n galw i addoli Duw, tyfu’r eglwys a charu byd sydd angen gobaith a phwrpas.

Yn drydydd, rwyf hefyd eisiau i chi gynnal archwiliad llawn a phriodol o’ch cyllid. Rydym ni’n hynod ddiolchgar i’r Corff Cynrychioliadol sydd wedi rhoi symiau arwyddocaol sydd wedi galluogi esgobaethau i dalu am eu gweinidogaeth eleni. Ond ddylem ni ddim rhagdybio y bydd hyn yn parhau. Mae Ardaloedd Gweinidogaeth sydd wedi dibynnu ar godi arian i gyfrannu a Gronfa Weinidogaeth yr Esgob yn darganfod bod yn rhaid iddyn nhw daflu’r rhwyd yn ehangach drwy gynyddu debydau uniongyrchol a Rhoi yn Syth drwy gynllun y Corff Cynrychioliadol. Bydd yn rhaid i Ardaloedd Gweinidogaeth sy’n gwneud dim mwy na dibynnu ar y casgliad ar y Sul ofyn sut y gallan nhw gynnal eu bywyd hefyd:disgrifo’r broblem mae dweud fod y coffrau’n wag. Rydym ni angen atebion, rhai sy’n codi o haelioni ac ymrwymiad.

Rwy’n gofyn i’n Cyfarwyddwr Systemau a Stiwardiaeth (Mr Owain Pritchard) ail lenwi ein Blwch Offer Haelioni er mwyn gallu dosbarthu amrywiaeth o fentrau lleol mewn eglwysi unwaith eto. Dydw i ddim eisiau byw mewn hinsawdd o argyfwng pan mae o fewn ein gallu ni i ymdrin â hyn yn gadarn. Felly, rwy’n gofyn i Drysoryddion ac arweinwyr Ardaloedd Gweinidogaeth roi blaenoriaeth i hyn.

Ymhen ychydig wythnosau byddwn yn cychwyn ar yr Adfent unwaith eto ac yn paratoi am Nadolig sy’n debyg o fod yn un tra gwahanol i’r blynyddoedd diwethaf. Mae ein cwrs Adfent ni (‘Tirweddau Cyfnewidiol’) ar fin cael ei lansio a bydd yn ein gwahodd ni i gysylltu â daearyddiaeth yr ardal hon ac ystyried sut beth yw ffydd yn y byd go iawn. Mae’r Adfent hefyd yn gyfnod o edrych a disgwyl, fel y Grawys.

Ac at hyn yr hoffwn i dynnu eich sylw:nid y math o ddisgwyl sy’n ddiffrwyth a heb ddim creadigedd ond sy’n ystyried o ddifrif ein sefyllfa bresennol ac sy’n gweld sut y gallwn ni symud ymlaen gyda ffydd fywiog ac ymrwymiad cadarn. Mae hwn yn gyfnod pan allwn ni wneud argraff yn union oherwydd ein bod yn wynebu her. Fel yng nghyfnod Esther, yn wynebu heriau amhosibl o ddychrynllyd, cafodd ei hatgoffa pam ei bod yno, yr adeg hynny. Mae angen i ni glywed mai yn ‘y fath amser â hwn’ y byddwn ni hefyd yn cael ein galw i wasanaethu Duw a'r byd. Dyma ein tasg a dyma’n cyfnod – neb arall, ac mae’n rhaid i ni fwrw ati gyda’n holl egni, ffydd a dychymyg.

Amen.