Yn ystod y daith hon rydym wedi dysgu a dathlu’r dreftadaeth leol. Wedi mwynhau sawl prynhawn hwyliog mewn lleoliadau godidog yng nghwmni’r beirdd preswyl Sîon Aled a Sian Northey,ynghyd â 10 o feirdd gwadd amryddawn sy’n cynnwys Twm Morys, Gwyneth Glyn ac Annes Glyn sydd wedi bod yn gyfranwyr rheolaidd. Mae amryw o actorion a cherddorion enwog a thalentog eraill hefyd wedi ymuno â ni gan ein diddanu wrth i ni ddod i adnabod eglwysi a chymunedau ar lwybr pererindod Cadfan.

Llwyddodd yr encil hwyliog hwn i gwmpasu holl egwyddorion y daith hyd yn hyn, hanes, barddoniaeth, llenyddiaeth, cerddoriaeth a mwy!

Croesodd 24 o bererinion y Swnt brynhawn dydd Sadwrn Gŵyl y Banc ddiwedd mis Awst, gyda’r tywydd yn eithaf tymhestlog i groesi’r môr i ynys y saint. Mae bywyd ar Enlli yn dra gwahanol i fywyd arferol prysur dydd i ddydd, mae o wir yn le ‘i enaid gael llonydd’. Heb drydan, wifi na signal ffôn, yn sicr mae modd canfod llonyddwch a thawelwch yno! Wedi cyrraedd ein llety oedd wedi ei leoli mewn amrywiol dai ar hyd a lled yr ynys,a dadbacio daeth pawb ynghyd i gael swper. 

Un o uchafbwyntiau’r encil oedd y bwyd. Meriel ac Angharad oedd yn ein bwydo yn ddyddiol o ginio Sul gyda chig oen Enlli, i frechdanau cranc a bbq anhygoel-heb sôn am y pwdinau anfarwol, i gyd wedi cael eu paratoi yng nghegin y fferm.

Mae o wir yn le ‘i enaid gael llonydd’.

---

Y noson gyntaf cawsom sgwrs hynod ddiddorol gan seryddwr a Swyddog Awyr Dywyll y Parc Cenedlaethol Dani Robinson oedd yn trafod ‘Statws Awyr Dywyll Enlli a’r Sêr. Sgwrs ddifyr iawn oedd hon, lwyddodd i ddal dychymyg a syfrdanu sawl un â’r ffaith ryfeddol, fod yna bobl yn byw ar y ddaear heddiw sydd erioed wedi gallu gweld y sêr. Gwasanaeth gychwynnodd y dathliadau ar y dydd Sul, yn y capel o dan ofal Sîon Aled cyn symud ymlaen i brynhawn hwyliog gyda’r beirdd preswyl a Twm Morys a Gwyneth Glyn, bu i ambell aelod o’r encil hefyd gyfrannu gan arddangos eu doniau cerddorol a barddonol. Swper wedyn (bendigedig eto!) cyn i Twm a Gwyneth barhau i’n diddanu am weddill y noson.Roedd cyfle hefyd i bawb gymryd rhan mewn gweithdy creu llyfr o ddeunydd naturiol yr ynys yn ystod y penwythnos, yn ogystal â sawl cyfle i ymgymryd â gweithdai ysgrifennu creadigol eto o dan ofal y beirdd preswyl. 

Gyda digon o amser i archwilio'r ynys, gallem arsylwi natur ar ei orau a phrofi ymdeimlad dwfn o ysbrydolrwydd.

Croesodd Sant Cadfan y swnt yn y chweched ganrif i Enlli, a theg dweud bod yr ynys yn dra gwahanol erbyn hyn. Er hynny parhau mae’r dynfa yno, parhau mae symlrwydd bywyd yno, a gyda thair pererindod i Enlli yn gyfwerth (yn ôl y sôn) â un i Rufain, parhau i dyrru yno mae pererinion o hyd. 

Yr encil lenyddol ar Enlli: Fy mhrofiad i

Dau a ddaeth gyda ni ar yr encil oedd Mali Brynach ac Andrew Edwards, dyma i chi adroddiad byr ganddynt yn sôn am y profiad hynod o groesi’r swnt am y tro cyntaf.

Mali Brynach

Hwn oedd fy nhro cyntaf ar Enlli, y tro cyntaf o nifer o droeon i ddod dwi’n siŵr – dwi’n benderfynol o ail-ymweld â’r ynys rhywbryd ‘to ar ôl profiad mor hudolus ar yr encil lenyddol ar ddiwedd Awst. Dwi’n gwybod fel ffaith bod sawl un o nghyd-bererinion o’r encil gyda’r un bwriad â mi – derbyniodd trefnydd yr encil, Elin, sawl cais i ail-adrodd yr encil mewn blwyddyn neu ddwy. Doedd y ceisiadau hyn ddim yn fy synnu o gwbl, dwi’n credu ei bod hi’n saff i mi siarad dros bawb pan ddwedaf pa mor werthfawr oedd yr encil. 

Dywedaf ‘gwerthfawr’ oherwydd mae’n anodd dewis yr ansoddair iawn i ddisgrifio’r profiad, ac mi oedd y profiad yn amrywio o berson i berson – mi aeth rai yno gyda’r bwriad o wneud yn fawr o’r amser heb negeseuon ar y ffôn neu e-byst niferus i dynnu sylw o’u syniadau barddoni neu ysgrifennu creadigol. I eraill mi oedd yn gyfle cyffelyb i ddianc o wrthdyniadau’r byd ond heb fwriad mawr ond i ail-gysylltu â phatrymau a rhythmau natur a chael cyfle i adfyfyrio ar fywyd. 

Dwi’n benderfynol o ail-ymweld â’r ynys rhywbryd ‘to ar ôl profiad mor hudolus ar yr encil

---

Dyna beth oedd mor hyfryd am yr encil, oedd bod modd i bawb addasu’r profiad i siwtio nhw a’r hyn yr oedden nhw isio allan o’r encil – roedd rhyddid i fynychu pob gweithgaredd a gynigir neu dim un ohonynt. Y gweithgareddau yma oedd rhai o’n hoff atgofion o’r encil a deud y gwir oherwydd bod mwy neu lai pawb yn ymgynnull ynghyd ac o ganlyniad mi oedd yna deimlad clos iawn ymysg ni. 

Y noson gyntaf, nos Sadwrn, yn fuan ar ôl swper mi gawsom ni sgwrs gan Dani, arbenigwraig ar awyr dywyll gan bod yr ynys wedi derbyn y statws yma (y cyntaf yn Ewrop) yn gynharach eleni. Yn anffodus roedd cymylau isel y noson honno felly chawsom ni’m gweld y sêr ond fe wnaethom ni ymgynnull yn yr hen ysgol i glywed sgwrs ddiddorol tu hwnt gan Dani a rhyfeddu at y darnau o asteroid y daeth hi mewn ‘da hi. 

Mi oedd nos Lun yn uchafbwynt arall i mi gyda noson o farddoniaeth a cherddoriaeth yn y capel gan Sion Aled, Sian Northey, Gwyneth Glyn a Twm Morys. Dwi’n credu y gadawodd pawb y capel wedi cael eu hysbrydoli neu eu hysgwyd rhyw ffordd gan y creadigrwydd nodedig. Roedd bwyta ein prydau ar y cyd hefyd yn rhoi ymdeimlad braf o gymuned. Mae rhaid i mi sôn am ba mor flasus oedd y bwyd, a pha mor gwrtais a chyfeillgar oedd y plant annwyl fuodd yn ein gweini ni, chwarae teg iddyn nhw! Y noson gyntaf dros swper gwnes i gynllun gyda cwpl o bobl eraill i fynd i nofio ben bore canlynol. 

Mi ges i amser gwych, a dwi’n argymell yn gryf i unrhyw un y caiff gyfle i ymweld ag Ynys Enlli yn y dyfodol.

Wel, rhaid i mi gyfaddef er ei bod hi’n haf y bore Sul hwnnw mi wnes i sticio’n nhroed i mas o oddi tan y cwrlid a difaru’n syth hyd yn oed sôn am fynd i’r môr oherwydd pa mor oer ydoedd. Ar ôl dipyn o siarsio’n hun mi godais i’n y pen draw a heglu hi draw at y groes fawr tu fas i’r hen abaty i gwrdd â nghyfeillion newydd. Mi o’n i’n falch iawn i mi wneud oherwydd pa mor aml fedr rhywun ddweud eu bod nhw wedi nofio efo morloi! 

Es i’r bore canlynol hefyd, a charu bob munud (heblaw am grynu dan oerfel, ond mi oedd e werth e)!

Mi ges i amser gwych, a dwi’n argymell yn gryf i unrhyw un y caiff gyfle i ymweld ag Ynys Enlli yn y dyfodol (yn enwedig os ailadroddir encil o’r fath)!