Archbishop of Wales speaks of a "faithful, hopeful and fruitful future" for Bangor Diocese
Mae Archesgob Cymru wedi siarad am "ddyfodol ffyddlon, gobeithiol a ffrwythlon" i Esgobaeth Bangor.
Anerchodd yr Archesgob Cherry Vann Gynhadledd Esgobaeth Bangor dros y penwythnos, gan gydnabod yr heriau cymhleth sy'n wynebu'r esgobaeth wrth daro nodyn optimistaidd am y llwybr sydd o'i blaen.
Wrth siarad â chlerigwyr ac aelodau lleyg, tynnodd yr Archesgob Vann gymariaethau â'i phrofiad yn Esgobaeth Mynwy, lle cyrhaeddodd yn 2020 i ganfod cymuned yn delio â thrawma a theyrngarwch rhanedig.
"Mae'r heriau yn gymhleth, yn ddwfn ac yn hirhoedlog a byddant yn cymryd amser hir i'w datrys a delio â nhw'n briodol," meddai wrth y gynhadledd. "Ond bydd angen i bawb dynnu gyda'i gilydd."
Gan ddefnyddio'r trosiad beiblaidd o docio gwinwydd i annog twf, siaradodd yr Archesgob Vann am yr angen am adnewyddiad hyd yn oed pan mae'n teimlo'n anghyfforddus. Anogodd yr esgobaeth i ganolbwyntio ar ei gwreiddiau ysbrydol yn ystod y tymor hwn o newid, gan gymharu taith yr eglwys â chylchoedd naturiol twf, segurdod ac adnewyddiad a welir yn y tymhorau.
"Nid yw ffrwythlondeb yn ei ystyr fwyaf gweladwy yn nodwedd barhaol yn y byd naturiol ac ni ddylem ddisgwyl iddo fod felly yn yr eglwys," meddai'r Archesgob, cyn gofyn i aelodau ystyried pa "dymor" roedd eu heglwysi a'u cymunedau eu hunain yn ei brofi.
Sicrhaodd yr Archesgob Vann y gynhadledd o'i gweddïau parhaus wrth i'r esgobaeth weithio gyda'i gilydd tuag at adferiad ac adnewyddiad.
Anerchaid Llywyddol
Gan Archesgob Cymru Cherry Vann.
Rwy’n ddiolchgar am y cyfle i fod gyda chi wyneb yn wyneb ac i'ch annerch fel rhan o’r gynhadledd esgobaethol hon. Doeddwn i ddim yn disgwyl hyn, hyd yn oed chwe mis yn ôl, ac rwyf am eich sicrhau fy ngweddïau wrth i ni, gyda’n gilydd, geisio wynebu’r heriau sydd o’n blaen.
Fel y ddywedais yn fy anerchiad i’r Corff Llywodraethol, hoffwn dalu teyrnged i’r Esgob Andy yn ei rôl fel Archesgob, ac am y modd y llwyddodd i greu lle i’r Fainc weithio’n fwy effeithiol ac mewn ffordd llawer mwy agored, onest ac yn gynyddol dryloyw. Gwn fod ef a Naomi yn eich gweddïau, fel y maent yn fy ngweddïau i hefyd. Yn yr un modd, mae’r Esgob David yn fy meddyliau a’m gweddïau wrth iddo ddarganfod ble y mae Duw’n ei alw i wasanaethu nesaf.
Yn cadw ein golygon ar Iesu
Wrth i mi gyrraedd Esgobaeth Mynwy yn gynnar yn 2020, roedd yr esgobaeth mewn trawma. Roedd yn argyfwng gwahanol i’r un yr ydych chi’n ei wynebu yma ym Mangor, ond trawma oedd hi beth bynnag. Yr oedd yr esgob wedi camu’n ôl o’r weinidogaeth ym mis Gorffennaf 2018 am resymau na wyddai neb amdanynt ac eithrio tri o’i gydweithwyr uwch, ac yr oedd wedi bod yn absenol am flwyddyn cyn ymddeol yn y pen draw. Nid oedd y mwyafrif helaeth o bobl yn ymwybodol beth yn union a ddigwyddodd yn ystod y flwyddyn honno, nac ychwaith pam. Rhai yn dyfalu, a sïon yn rhedeg yn wyllt. Rhai’n flin, eraill yn drist, ond eraill yn ddifater.
Ond yr hyn a adawyd iddynt oedd esgobaeth â theyrngarwch wedi’i hollti ac â diffyg ymddiriedaeth ddwfn – rhyngddynt eu hunain, rhwng eglwysi a’r tîm uwch, rhwng clerigwyr a’r Fainc a’r Bwrdd Esgobaethol. Yr hyn a ddarganfyddais, a’r hyn a ddatgelsom gyda’n gilydd, oedd elfennau o drawma a oedd yn llawer ddyfnach na diflaniad yr esgob.
Yn yr un modd, rydym yn darganfod yn y fan hyn pethau sy’n mynd yn ôl ymhell cyn y ddeunaw mis diwethaf. Mae’r heriau’n gymhleth, yn ddwfn eu gwreiddiau ac wedi bod yn bodoli ers tro byd, ac fe gymerant amser hir i’w datod a’u hwynebu’n briodol. Gofynnaf am eich gweddïau dros y rhai sy’n arwain ac a fydd yn arwain y gwaith hwnnw. Ond bydd angen i bawb cyd-dynnu, a’n bod ni oll yn cadw ein golygon ar Iesu – sylfaenydd a pherffeithydd ein ffydd. Gan gadw mewn cof, wrth gwrs, yr heriau y mae’n rhaid eu hwynebu.
Mae Duw yn dyheu i ni fod yn ffrwythlon
Rwy’n ddiolchgar i’r Canon Miriam am ddewis y darn o’r Ysgrythur ar gyfer y myfyrdod y bore yma ac am ganolbwyntio’n arbennig ar y thema o fod yn ffrwythlon hyd yn oed mewn amgylchiadau poenus ac anodd – thema sy’n teimlo’n arbennig o briodol. Mae Duw yn dyheu i ni fod yn ffrwythlon. Ac er mwyn bod yn ffrwythlon, mae angen yr amodau cywir arnom.
Mae Iesu’n siarad am docio mewn ystyr gadarnhaol. Ydy, mae’n golygu torri i ffwrdd yr hyn sy’n wan a salw, ei docio er mwyn annog twf iach yn y tymor nesaf – ac weithiau eu lleihau i ychydig o egin iach sy’n dangos addewid ac egni. Mae’n hawdd siarad am docio ym myd planhigion a llwyni. Mae’n llawer anos pan fyddwn yn cyfeiriom ni’n hunain – ein bywydau, ein hoffterau, ein rhagfarnau. Gall deimlo fel colli’r hyn sy’n gyfforddus, cael ein gwahanu oddi wrth yr hyn sy’n gyfarwydd, cael ein rhannu o’r agweddau ac ymddygiadau nad oeddem yn ymwybodol ohonynt, neu a feddyliasom eu bod yn iawn ond a ddeallwn yn y diwedd eu bod yn nawddoglyd, yn haerllug, yn bwlio neu’n syml, yn anghywir. “Mae’n tynnu ymaith bob cangen ynof fi nad yw’n dwyn ffrwyth,” medd Iesu. “Ac mae’n tocio pob cangen sy’n dwyn ffrwyth, er mwyn iddi ddwyn mwy o ffrwyth.” Mewn geiriau eraill, mae cael ein tocio’n rhan hanfodol o fywyd y ffydd – ac fe all fod yn gostus, yn boenus ac yn amlygol.
Ond yn y bôn, mae Iesu'n mynd ymlaen i ddweud, ni allwn ddwyn unrhyw ffrwyth oni bai ein bod yn aros yn y winwydden, yn Iesu ei hun. Bod yn ffrwythlon yw bod wedi’n huno ag Iesu; wedi’n cysylltu ag Ef mewn gweddi ac addoliad, yn fyw i’w bresenoldeb ynom ac o’n cwmpas wrth i ni fynd o ddydd i ddydd. Mae’n golygu plannu gwreiddiau ein calonnau ac eneidiau’n ddwfn yng ngherrynt dŵr byw. Fel y dywedodd y salmydd, mae’r rhai a fendithir fel coed wedi’u plannu wrth ffrydiau dŵr, yn dwyn eu ffrwyth yn ei dymor, ac ni fydd eu dail yn gwywo – hyd yn oed yn y sychder mwyaf, yn y stormydd cryfaf, yn yr amodau anoddaf.
Ni all coeden dda dwyn ffrwyth drwg
Dyna yw ein galwad fel disgyblion Iesu – pwy bynnag ydym ni a lle bynnag y mae Duw wedi’n gosod yn yr esgobaeth arbenig hon – i ganolbwyntio ar yr un sy’n ein galw, ac i ganiatáu iddo’n bwydo ac ein dyfrhau a’n tocio fel y myn, fel y gallwn ffynnu a bod yn ffrwythlon, yn unigol ac ar y cyd.
Byddwn yn dwyn ffrwyth da i’r graddau yr ydym wedi’n gwreiddio ac wedi’n seilio yng nghariad a diben Duw.
Ni all coeden dda dwyn ffrwyth drwg. Byddwn yn dwyn ffrwyth da i’r graddau yr ydym wedi’n gwreiddio ac wedi’n seilio yng nghariad a diben Duw.
Ond yn y diwedd Duw sy'n rhoi'r twf ac yn achosi i ni fod yn ffrwythlon.
Ac eto, mae tymhorau a chyfnodau. Cyfnodau pan fydd pethau’n gwywo, yn marw ac yn pydru, fel y gwelwn o’n cwmpas yn y tymor hydref hwn. Cyfnodau pan fydd y rhan fwyaf o bethau’n segur. Nid yw'n ymddangos bod unrhyw beth yn digwydd. Mae bywyd a thwf wedi’u cuddio. Cyfnodau pan gaiff yr hen a’r marw eu torri i ffwrdd ac y bydd egin newydd yn ymddangos bydd angen gofal, maeth a diogelwch. Maent yn llawn addewid ac yn arwydd o fywyd newydd, a gyda hynny, gobaith. Yna daw’r haf, pan fydd byd natur ar ei anterth – yn ffrwythlon, yn hardd ac yn ogoneddus.
Ein tasg ni yw ein gwneud ein hunain yn agored i’r bywyd hwnnw ac i’r ffrwythlondeb lifo’n llawn ac yn helaeth trwom
Gofynnaf, ym mha dymor ydych chi ar hyn o bryd? Ym mha dymor mae eich eglwys, eich AW, eich deoniaeth neu eich archddiaconiaeth? Eich esgobaeth? Nid yw ffrwythlondeb, yn ei ystyr fwyaf amlwg, yn nodwedd barhaol ym myd natur, ac ni ddylem ddisgwyl iddo fod felly yn yr eglwys. A sut yr ydym i ofalu am ein hunain ac am fywyd yr eglwys? Bydd hynny’n dibynnu ar ba dymor yr ydym yn teimlo ein bod ynddo.
Yn hyn i gyd, beth bynnag yw‘r teimlad neu edrychiad, mae Duw yn bresennol ac yn weithgar – yn ein harwain bob amser tuag at fywyd ac yn dangos inni, tipyn wrth dipyn, sut mae bywyd yn ei holl gyflawnder yn edrych i ni. Ein tasg ni yw ein gwneud ein hunain yn agored i’r bywyd hwnnw ac i’r ffrwythlondeb lifo’n llawn ac yn helaeth trwom.
Byddwch yn sicr o’m gweddïau wrth i ni weithio gyda’n gilydd i sicrhau dyfodol ffyddlon, gobeithiol a ffrwythlon i Esgobaeth Bangor.
Mae Archesgob Cymru yn siarad am “dyfodol ffyddlon, gobeithiol a ffrwythlon” i Esgobaeth Bangor
The Archbishop of Wales has spoken of a "faithful, hopeful and fruitful future" for the Diocese of Bangor
Archbishop Cherry Vann addressed the Bangor Diocesan Conference over the weekend, acknowledging the complex challenges facing the diocese whilst striking an optimistic tone about the path ahead.
Speaking to clergy and lay members, Archbishop Vann drew parallels with her experience in the Diocese of Monmouth, where she arrived in 2020 to find a community dealing with trauma and divided loyalties.
"The challenges are complex, deep-seated and long-standing and they will take a long time to unravel and deal with appropriately," she told the conference. "But it will require everybody pulling together."
Using the biblical metaphor of pruning vines to encourage growth, Archbishop Vann spoke about the need for renewal even when it feels uncomfortable. She encouraged the diocese to focus on its spiritual roots during this season of change, comparing the church's journey to the natural cycles of growth, dormancy and renewal seen in the seasons.
"Fruitfulness in its most visible sense is not a permanent feature in the natural world and we shouldn't expect it to be so in the church," the Archbishop said, before asking members to consider what "season" their own churches and communities were experiencing.
Archbishop Vann assured the conference of her continued prayers as the diocese works together towards recovery and renewal.
Presidential Address
By the Archbishop of Wales Cherry Vann.
I am grateful for this opportunity to be with you in person and to address you as part of this diocesan conference. This is not what any of us was expecting, even 6 months ago and I want to assure you above all else of my prayers as together we seek to address the challenges that lie before us.
As I said in my address to the Governing Body, I want to pay tribute to Bishop Andy in his role as Archbishop and for the way in which he held the space for the Bench to work more effectively and in a much more open, honest and increasingly transparent way. I know that he and Naomi are very much in your prayers and they are in mine too. As is Bishop David as he discerns where God is calling him to serve next.
Keeping our eyes fixed on Jesus
When I arrived in the Diocese of Monmouth back in early 2020, the diocese was in trauma. It was a different trauma to the one that you are facing here in Bangor, but it was a trauma nonetheless. The bishop had stood back from ministry in July 2018 for reasons no-one knew, apart from three of his senior colleagues, and he was off for a year before eventually retiring. The vast majority of people had little or no idea what had actually happened in that year, nor did they know why. Some speculated, and rumours abounded. Some were angry, others saddened, others still, indifferent.
But what they were left with was a diocese with divided loyalties and a deep-seated lack of trust, between themselves, between churches and the senior team, between clergy and the Bench and RB. What I found, and what we uncovered together were elements of a trauma that were much more deep-seated than simply the disappearance of their bishop 18 months previously.
Similarly, what we are discovering here are things that go back far beyond the last 18 months or so. The challenges are complex, deep-seated and long-standing and they will take a long time to unravel and deal with appropriately. I ask for your prayers for those who are and will be at the forefront of that work. But it will require everybody pulling together and all of us, first and foremost, keeping our eyes fixed on Jesus who is the founder and perfecter of our faith. Whilst, of course, being mindful of the challenges that need to be addressed.
God longs for us to be fruitful
I’m grateful to Canon Miriam for choosing the passage she has for this morning’s reflection and for focussing particularly on the theme of being fruitful even in painful and challenging circumstances, which feels particularly apt. God longs for us to be fruitful. And in order to be fruitful we need the right conditions.
Jesus talks about pruning in a positive sense. Yes, it means cutting out what’s weak and what’s diseased, trimming back in order to encourage healthy growth in the next season, sometimes taking things down to a few healthy shoots that show promise and vigour. It’s easy talking about pruning when it comes to plants and bushes. It’s much harder when we apply it to ourselves, our lives, our preferences, our prejudices. It can feel like losing what we’re comfortable with, being parted from what is familiar, being stripped of attitudes and behaviours that we were unaware of, or thought were OK but which we come to see as patronising, arrogant, bullying or simply wrong. ‘He removes every branch in me that bears no fruit’, Jesus tells us. ‘Every branch that does bear fruit he prunes to make it bear more fruit.’ In other words, being pruned is an essential part of the life of faith – and it can feel costly, painful and exposing.
But essentially, Jesus goes on to say, we can bear no fruit unless we abide in the vine, in Jesus himself. Being fruitful, means being joined to Jesus; connected to him in prayer and worship, alive to his presence with us and around us as we go about our daily lives. It means planting the roots of our hearts and souls deeply into the streams of living water. As the psalmist wrote, those who are blessed are like trees planted by streams of water, which yield their fruit in due season and their leaves do not wither – even in the fiercest drought, the strongest storms, the most challenging of conditions.
A good tree cannot bear bad fruit
That is our calling as disciples of Jesus - whoever we are and wherever in this wonderful diocese God has placed us – to focus on the one who calls us and allow him to feed us and water us and prune us as he wills, that we might flourish and be fruitful, individually and together.
We are rooted and grounded in the loving purposes of God.
A good tree cannot bear bad fruit. We will bear good fruit to the extent that we are rooted and grounded in the loving purposes of God.
But it is, in the end, God who gives the growth and causes us to be fruitful.
And even then, there are times and seasons. Times when things fade and die and decay, as they are doing all around us during this season of autumn. Times when most if not everything is dormant. Nothing seems to be happening. Life and growth are hidden away. Times when the dead and old are cut away and tender shoots emerge, needing care nurture and protection. They’re full of promise and signal new life, and with it, hope. Then there’s summer, when the natural world is in full, fruitful and glorious display.
Our task is to make ourselves available for that life and fruitfulness to flow
What season are you in, I wonder. What season is your church, your MA, your deanery and archdeaconry in. Your diocese. Fruitfulness in its most visible sense is not a permanent feature in the natural world and we shouldn’t expect it to be so in the church. And how we are to tend to ourselves and attend to the life of our church, will depend on what season we each discern ourselves to be in.
In it all, whatever it looks and feels like, God is present and active. Forever leading us into life and showing us bit by bit what life in all its fulness means for us. Our task is to make ourselves available for that life and fruitfulness to flow, fully and abundantly, through us.
Be assured of my prayers as we work together to ensure a faithful, hopeful and fruitful future for this diocese of Bangor.