Bum mlynedd yn ôl, fe dreuliais i’r Adfent a’r Nadolig fel Caplan Locwm Eglwys Crist, Kyiv – cymuned Anglicanaidd anhygoel sy’n cyfarfod i addoli yn Eglwys Lwtheraidd Almaenig St Katharina yng nghanol y ddinas ac yn uniongyrchol gyferbyn â swyddfa’r Llywydd. 

Hyd yn oed bryd hynny, roedd yna wrthdaro yn Crimea, Donetsk a Luhansk, ac roeddwn i’n ymwybodol bod yna lawer o ffoaduriaid o rannau eraill o’r wlad yn Kyiv. Roedd hi’n deimlad rhyfedd, ac rwy’n credu iddo roi mewnwelediad dyfnach ac annifyr i mi o stori’r Nadolig, gorfod pasio llinell hir o gerbydau a milwyr arfog i gyrraedd adeilad yr eglwys ar gyfer y Gwasanaeth Carolau blynyddol.

Yn ystod y cyfnod byr a dreuliais yn y ddinas, fe wnaeth y bobl greadigol a dyfeisgar argraff fawr arnaf. Roedden nhw’n llawn optimistiaeth am y dyfodol fel gwlad Ewropeaidd ifanc a ffyniannus. Cefais fy nharo hefyd gan y cysylltiad arbennig â phobl Cymru. Yn aml, pan rwy’n teithio ac yn sôn wrth bobl fy mod i’n dod o Gymru, maen nhw’n edrych yn syn arnaf neu’n dweud rhywbeth fel ‘O, Lloegr rydych chi’n meddwl?’ 

Nid felly yn Kyiv! 

Wrth gwrs, John Hughes o Ferthyr sefydlodd dinas Donetsk (Hughesovka yn gynt) ym 1869. A Gareth Jones, y newyddiadurwr ifanc, dewr o’r Barri, a dynnodd sylw’r byd at erchyllterau newyn holodomor y cyfnod Sofietaidd yn y 1930au. Mae cenedlaethau o Wcreiniaid hefyd wedi gorfod wynebu cymhlethdodau yn ymwneud â’r iaith ac maen nhw’n gwerthfawrogi beth yw brwydro i sicrhau goroesiad iaith hynafol werthfawr.

Mae gan Eglwys Crist Kyiv weinyddiaeth unigryw. Mae’n gymuned addoli fywiog sy’n cael ei harwain gan bobl leyg yn bennaf, ac mae’n lle sy’n rhoi cysur ysbrydol ac ysbrydoliaeth i drigolion lleol yn ogystal â’r gymuned ryngwladol amrywiol sy’n gweithio ym meysydd diplomyddiaeth, heddwch a chyfiawnder, yn ogystal â llawer o feysydd heriol eraill sy’n gysylltiedig â’r cyd-destun presennol. Ar hyn o bryd, mae’r gynulleidfa leol graidd nid yn unig yn cyfarfod bob pythefnos i addoli, ond maen nhw hefyd yn byw eu ffydd yn y gwaith hanfodol maen nhw’n eu gwneud yn ystod yr wythnos – gyda rhai yn ymgymryd â sawl swydd fel eu cyfraniad nhw at yr ymdrechion yn ystod y rhyfel, at amddiffyn eu dinas ac at ddatblygu seilwaith a fydd yn sicrhau ffyniant eu gwlad yn y dyfodol.

Nôl ym mis Awst, diolch i lawer o weddïo a llythyr gwahoddiad gan yr Esgob David, roedd hi’n bosibl cael fisa i Christina, Warden Eglwys Crist, a’i merch Marharyta, i dreulio wythnos o wyliau yn Esgobaeth Bangor – amser arbennig i ymlacio ac adfer cyn dychwelyd i’r ofn a’r ansicrwydd o fyw drwy ryfel, gan gynnwys realiti bombardiadau bob nos o’r awyr. Fel llawer o bobl eraill, maen nhw’n byw yn rhy bell o’r lloches agosaf iddo fod yn opsiwn realistig i adael eu fflat a dod o hyd i le diogel mewn pryd.

Mae’r gynulleidfa yn Eglwys Crist yn edrych ymlaen yn eiddgar at yr achlysuron prin hynny yn ystod y flwyddyn pan fydd offeiriad Anglicanaidd yn teithio i Kyiv (Caplan yn y fyddin efallai neu offeiriad sy’n ymweld â chonfoi cymorth) a gallan nhw ddathlu’r Ewcharist gyda’i gilydd. 

Dyma fydd yn digwydd y dydd Sul hwn. Mae’r Caplan o Warsaw wedi llwyddo i gael fisa a bydd yno gyda nhw ar gyfer y Gwasanaeth Carolau blynyddol. Maen nhw’n disgwyl gwahodd eu cynulleidfa arferol a gwesteion o lawer o wledydd sy’n gweithio yn y ddinas ar hyn o bryd.

Gweddi dros Eglwys Crist, Kyiv