Y Ddolen
Dydd Gwener 22 Awst
Colect
Hollalluog a thragwyddol Dduw
a roddaist i’th apostol Bartholomeus ras i wir gredu a phregethu dy air,
caniatâ i’th Eglwys garu’r gair hwnnw a gredodd ef ac iddi ei bregethu a’i dderbyn yn ffyddlon;
trwy Iesu Grist ein Harglwydd,
sydd yn fyw ac yn teyrnasu gyda thi yn undod yr Ysbryd Glân,
yn un Duw, yn awr ac am byth.
Ymddiried mewn Crist
Lle mae'r afon yn cyfarfod â'r môr yng Nghaerfyrddin, mae aber yr afon Teifi yn eang iawn. Codais fy mhen o’m brecwast i weld dau berson yn sefyll ar fanciau tywod yng nghanol yr aber wedi’u hamgylchynu’n llwyr gan ddŵr.Teimlais bryder mawr am foment; fe dyfais i fyny yn Llandudno lle’r oedd newyddion am nofwyr yn cael eu gadael ar fanciau tywod oddi ar arfordir y Gorllewin yn llawer rhy gyffredin. Ond nid oedd y bobl a welais i yn rhannu fy mhryderon yn amlwg, cyhyd ag y gallwn weld. Cymerais wedyn anadl ddofn o syndod, ac yna chwarddais – pan welais eu ci yn ffoi ar draws y banc tywod ac yn rhedeg dros y dŵr
Y penwythnos diwethaf yn amlwg, nid oeddwn wedi gweld yr holl stori’n datblygu cyn eistedd i lawr i fwyta. Rhaid bod y bobl wedi cerdded allan ar draws dŵr bas iawn i’r banc tywod ac yn awr roeddent yn gwylio’r llanw yn cilio, nid yn dod i mewn. Ac roedd y ci, wel, yn cael amser bendigedig rhwng y tywod a’r môr ac yn mwynhau’r llinell niwlog rhyngddynt.
Arhosodd y digwyddiad hwn gyda mi wrth i ni ddod yn ôl i’r gogledd. Gall banc tywod fod yn le peryglus, ac fe ddeuthum i ddarganfod fod fy ffrindiau yn y Gorllewin, fel yr Eglwys ehangach,yn ogystal â’r wasg, yn tybio ein bod ni yn yr esgobaeth hon wedi’n hamgylchynu gan lanw sy’n dod i mewn.
Weithiau mae’n teimlo felly.
Ond rhannais gyda’m ffrindiau ac atgoffais fy hun hefyd o’r straeon llawer hirach, sy’n ein gwneud pwy ydym ni fel pobl Dduw yma. Straeon o ffydd a gobaith a chariad, o dwf a newid yn ogystal â thrychinebau a helyntion. 1500 o flynyddoedd o bresenoldeb a thystiolaeth Gristnogol ym Mangor; ac wrth inni ffarwelio â’n harweinydd ysbrydol a’n ffrind, yr Esgob Andy yn ei rôl fel Esgob, gan gofio popeth y mae wedi bod a’i ddysu i ni mewn cenhadaeth a gweinidogaeth; edrychaf ar y llanw o’n cwmpas – llanw nad yw’n rym anorchfygol natur ond sy’n cynnwys gweithredoedd a dewisiadau bodau dynol ac sy’n gallu cael ei siapio gan Ysbryd Glân Duw – ac fe feiddiaf gredu fod y llanw yn cilio.
Dywedwyd wrthyf yn fy hyfforddiant gweinidogaethol i beidio byth â gorffen pregeth ar nodyn o ‘obaith duwiol’. Ond yr wyf fi yn estyn am rywbeth llawer dyfnach, yn meiddio chwilio am hyder na ellir ond ei wreiddio yn Nuw: y Duw i’r hwn y mae marwolaeth ac atgyfodiad yn llwybr. Mae gweithredoedd erchyll yn digwydd yn ein byd – troseddau rhyfel honedig yn Gaza, cynnydd mewn casineb asgell-chwith mewn gwleidyddiaeth ddomestig, yn ddim ond dau i’w enwi – ac rwy’n credu yn nyfnder fy modolaeth fod Duw yng Nghrist yn cymryd rhan mewn brwydr gosmig gyda’r rhain, gan alw pobl Duw i fyw fel tystion i’r Deyrnas yng Newydd y pethau hyn.
Mae Duw wedi gosod ei fwriad uchaf wrth adfywio ei greadigaeth fel y gallwn ni rannu ynddo. Er na allwn ni gael llawenydd di-ofal fel y ci a welais yn rhedeg ar hyd y dŵr, rydym bob dydd yn cael ein gwahodd i ymddiried mewn Crist, ymddiried sydd yn golygu na all unrhyw lanw ei ddifetha.
Pan glywn yr Efengyl ddydd Sul, Iesu’n rhyfeddu pam nad ydym yn ‘gwybod sut i ddehongli’r amser presennol’ (Luc 12:56), bydded i Dduw ein bendithio â’r ddisgleirdeb sy’n arwain at obaith a chydwybod yn yr amseroedd i ddod.
Offeiriaid yn dathlu etifeddiaeth seintiau Celtaidd gyda phererindod ar Ynys Môn
Bydd dau offeiriad yn cymryd rhan mewn pererindod ar Ynys Môn, gan gofio cyfeillgarwch hynafol dau sant Celtaidd o’r 6ed ganrif. Mae’r digwyddiad, sy'n digwydd ar 11 Medi, yn dathlu treftadaeth gyfoethog y Gristnogaeth Geltaidd ac yn cadarnhau apel parhaol traddodiadau pererindod yng Nghymru heddiw.
Mae’r pererindod yn cael ei arwain gan Huw Butler o Feaumaris, Arweinydd Ardal Gweinidogaeth Bro Seiriol, a Kathryn Evans o Gaergybi, Arweinydd Ardal Gweinidogaeth Bro Cybi, y mae eu teithiau eu hunain yn adleisio stori’r seintiau. Mae Huw a Kathryn yn ffrindiau da, a symudodd y ddau o Esgobaeth Llanelwy i Esgobaeth Bangor.
Mae croeso i bawb ymuno â nhw yn Eglwys y Santes Fair, Llannerch-y-Medd, am ychydig o fyrbrydau am 4yp, ac yna am Offeren Pererindod am 5yp, pan fydd dŵr o Gaer Seiriol yn cael ei ddefnyddio i fendithio’r gynulleidfa.
Esgob Andrew i redeg Marathon Eryri dros Ganolfan Adsefydlu Brynawel
Gan yr Esgob Andrew
Ar 25ain Hydref, byddaf yn rhedeg Marathon Eryri er budd Canolfan Adsefydlu Brynawel. Mae Brynawel yn agos iawn at fy nghalon, ac rwy'n falch o fod yn noddwr i sefydliad mor hanfodol. Mae'r gwaith maen nhw'n ei wneud yn wirioneddol ysbrydoledig, ac mae'r tîm ymroddedig a thosturiol yn gyson yn mynd y tu hwnt i'w dyletswyddau i ofalu am eu cleifion ac aelodau.
Rwy'n caru rhedeg. Mae'n orffwys meddyliol i mi rhag dyletswyddau beunyddiol ac yn le lle rwy'n teimlo'n rhydd gyda Duw. Rwy'n gweddïo y gall pawb ddod o hyd i'w gorffwys eu hunain o'r 'dydd-i-ddydd' a darganfod eu llwybr eu hunain i ryddid. Rwyf eisiau i'r ymdrech godi arian hon adleisio'r neges honno: bod pawb yn haeddu teimlo'n rhydd a byw bywyd i'r eithaf.
A wnewch chi ymuno â mi i godi arian ar gyfer Canolfan Adsefydlu Brynawel?
Ewch i fy nhudalen Just Giving am ragor o wybodaeth.
Diweddariad gan yr Esgob Andy
Ni fyddaf yn ymateb mwyach i e-byst a anfonir i'r cyfeiriadau canlynol ar ôl 31 Awst: bishop.bangor@churchinwales.org.uk a bishopandyjohn@churchinwales.org.uk
Fodd bynnag, bydd swyddfa'r esgob yn parhau i reoli llwythi gwaith ac ymholiadau y dylid eu cyfeirio naill ai at PA yr Esgob veritysterling@churchinwales.org.uk neu at un o'r Archddiaconiaid.
Fel y'i cynhwysir yn Y Ddolen, dewch o hyd isod i ffordd o gysylltu â mi yn Andy dyfodol: esgobandy@gmail.com
Cynhadledd Esgobaethol a Deon Bangor
Dydd Sadwrn 11eg Hydref yn dechrau am 10am yng Nghadeirlan Bangor (newid dyddiad o'r 4ydd Hydref).
Rydym yn rhagweld amser cychwyn o 10am i gynnal a thrafod materion yr Esgobaeth, gan gynnwys materion ariannol gyda chinio yn cael ei ddarparu am 12.30pm.
Yn y prynhawn (gan anelu at ddechrau am 2pm) rydym yn edrych ymlaen at wasanaeth o'r Cymun Sanctaidd lle bydd y Parchedig Dr Manon Ceridwen James yn cael ei sefydlu a'i chasglu'n Ddeon Bangor.
Mwy o fanylion i ddilyn maes o law.
Geinidogaeth Wledig a Sioe Meirionnydd
Gyda’n hetiau bwced a’n welîs, roedd tîm yr Esgobaeth yn barod ar gyfer Sioe Meirionnydd! Edrychwch ar ein Reel i weld sut wnaethom ni ar y diwrnod.
Ein prif ffocws oedd tynnu sylw at Llwybr Cadfan a sbarduno sgyrsiau am bererindod, teithiau ysbrydol, a’r hen eglwysi hanesyddol sydd wrth droed pobl. Ond roedd llawer mwy i’w drafod hefyd.
Roedd teuluoedd yn mwynhau ein hardal chwarae gyda phosau jig-so, stampiau pererinion a straeon o'r Beibl — diolch i’r Parchedig Carol Roberts am ei gweinidogaeth wych i blant a rhieni.
I ffermwyr ac eglwyswyr lleol oedd yn chwilio am gymorth bugeiliol neu weddi, roeddem yn freintiedig o gael y Parchedig Llew Moules-Jones gyda ni. Yn ogystal â’i weinidogaeth, roedd hefyd yn gwirfoddoli gyda Tir Dewi — cadwch lygad am ei gyfweliad ar gefnogi’r gymuned ffermio, a fydd ar ein sianeli cymdeithasol yr wythnos nesaf.
Mae lluniau o’r diwrnod bellach ar Facebook — ewch i edrych!
Cynhadledd y Weinidogaeth Wledig
20-21 Hydref
Mewngofnodwch i Agweddau ar Weinidogaeth Wledig Coleg Padarn Sant ac archwiliwch bererindod, ffermio, a gweinidogaeth awyr agored. Bydd sesiynau yn cynnwys gweithdai ac adnoddau i'ch helpu i ddatblygu gweinidogaeth wledig.
E-bostiwch i gofrestru eich diddordeb.
Sialens Abseilio
Llongyfarchiadau i Eglwys Santes Fair am godi dros £3,000 gyda Sialens Abseilio. Bydd yr arian a godwyd yn mynd tuag at glychau newydd yr eglwys. Gwyliwch y pigion ar Prynhawn Da ar S4C neu ar ein Reel Facebook.
Hyfforddiant Diogelu
Mae dyddiadau ar gyfer hyfforddiant diogelu ar gyfer Medi i Ragfyr bellach ar ein gwefan. Cofiwch archebu eich sesiwn hyfforddi ymlaen llaw.
Bydd sesiwn Modiwl B Gymraeg yn cael ei chynnal ddydd Mawrth 30 Medi, 2yp - 4yp yng Nghanolfan Gymunedol Noddfa, Cil Peblig, Caernarfon.
Swyddi Gwag
Calendr
Dim Duw a Dysgwyr ym Mis Medi.
Deiniol a Diwylliant Cymru: Symposiwm
13 Medi, 10yb
Symposiwm un diwrnod yn archwilio beirdd ac ysgolheigion sy'n gysylltiedig â Chadeirlan Sant Deiniol, Bangor.
Tocynnau o Eventbrite.
Hydref
Cynhadledd y Weinidogaeth Wledig
20-21 Hydref
Mewngofnodwch i Agweddau ar Weinidogaeth Wwledig Coleg Padarn Sant ac archwiliwch bererindod, ffermio, a gweinidogaeth awyr agored. Bydd sesiynau yn cynnwys gweithdai ac adnoddau i'ch helpu i ddatblygu gweinidogaeth wledig.
E-bostiwch i gofrestru eich diddordeb.
Rhannu Gwybodaeth
Os hoffech rannu hysbys, newydd am ddigwyddiadau neu adnoddau yma, cysylltwch â Matt Batten erbyn diwedd y ddydd Mercher cyn iddi gael ei gyhoeddi.
Y Ddolen
Friday 22 August
Collect
Almighty and everlasting God,
who gave to your apostle Bartholomew grace truly to believe and to preach your word:
grant that your Church may love that word
which he believed and may faithfully preach and receive the same;
through Jesus Christ our Lord,
who is alive and reigns with you in the unity of the Holy Spirit,
one God, now and for ever.
Trust in Christ
Where the river meets the sea at Cardigan, the Teifi estuary is very wide. I looked up from eating my breakfast to see two people standing on a sand bank in the middle of the estuary completely surrounded by water. I had some moments of real concern; I grew up in Llandudno where news of bathers stranded on sand banks off the West Shore were too frequent. The people I observed though showed no concern, as far as I could see. Then I took a sharp intake of breath, and then laughed – I saw their dog speed across the sand bank and run on water!
Obviously, I’d not seen the whole story unfold before I’d sat down to eat last weekend. The people must have walked out across very shallow water to the sand bank and now they were watching the tide go out, not come in. And the dog, well, it was having a whale of a time between sand and sea and the blurring of the difference between them.
This incident stayed with me as we came back north. A sand bank can be a perilous place, and I’d found that my West Wales friends, like the wider Church and the press, assume that we in this diocese are surrounded by a tide which is incoming.
At times it feels that way.
But I shared with my friends and remind myself of the many and longer stories which make us who we are as God’s people here, stories of faith and hope and love, of growth and change as well as catastrophies and tragedies. 1500 years of Christian presence and witness in Bangor. And as we say farewell to our spiritual leader and friend Bishop Andy is his role as Bishop, remembering all that he has been to us in mission and ministry, and I look at the tide around us – a tide which is not an irresistible force of nature but is made up of the actions and choices of human beings and capable of being shaped by the Holy Spirit of God – I dare to believe that the tide is going out.
There are terrible actions happening in our world – alleged war crimes in Gaza, rising far-right hate in domestic politics, to name but two – and I believe in the depths of my being that God in Christ is engaged in cosmic struggle with these, calling God’s people to witness to Kingdom living in the face of them. God has the supreme purpose of the redemption of God’s creation for us to share in, and while we can’t claim the care-free exuberance of the dog I watched run on water, we are invited – every day – to a trust in Christ which no tide can drown.
When we hear the Gospel on Sunday, Jesus wondering why we ‘do not know how to interpret the present time’ (Luke 12:56), may God bless us with the discernment which leads to hope and conviction in these days ahead.
Archdeacon John Harvey
Priests mark Celtic saints’ legacy with Anglesey pilgrimage
Two priests will take part in a pilgrimage in Anglesey, honouring the ancient friendship of two 6th-century Celtic saints. The event, which takes place on 11 September, celebrates the rich heritage of Celtic Christianity and the enduring appeal of pilgrimage traditions in modern Wales.
The pilgrimage is being led by Huw Butler of Beaumaris, Ministry Area Leader of Bro Seiriol, and Kathryn Evans of Holyhead, Ministry Area Leader of Bro Cybi, whose own journeys echo the story of the saints. Huw and Kathryn are good friends and both moved from the Diocese of St Asaph to the Diocese of Bangor
The pilgrimage recalls Saint Seiriol and Saint Cybi, who, according to Welsh tradition, lived as hermits on opposite sides of Anglesey and regularly met at Clorach Wells to share fellowship.
Everyone is welcome to join them at St Mary’s Church, Llannerch-y-Medd, for light refreshments at 4pm, followed by a Pilgrimage Holy Eucharist at 5pm, during which water from St Seiriol's Well will be used to bless the congregation.
Bishop Andrew to run Marathon Eryri for Brynawel Rehab Centre
From Bishop Andrew
On 25th October, I’ll be running the Snowdonia Marathon Eryri in aid of Brynawel Rehab Centre.
Brynawel is incredibly close to my heart, and I’m proud to be a patron of such a vital organisation. The work they do is truly inspiring, and the dedicated, compassionate team consistently go above and beyond to care for their patients and members.
I love running. It’s my mental rest from daily duties and a space where I feel free with God. I pray that everyone can find their own rest from the day-to-day and discover their own path to freedom. I want this fundraising effort to echo that message: that everyone deserves to feel free and live life to the fullest.
Will you join me in raising money for Brynawel Rehab Centre? Visit my Just Giving page for more information.
Update from Bishop Andy
I will no longer respond to emails sent to the following addresses after 31st August bishop.bangor@churchinwales.org.uk and bishopandyjohn@churchinwales.org.uk.
Enquiries should be directed either to the Bishop’s EA veritysterling@churchinwales.org.uk or to one of the Archdeacons.
Please find below a way of contacting me in the future: esgobandy@gmail.com
Diocesan Conference and Dean of Bangor
Please note the new date of Saturday 11th October starting at 10am in Bangor Cathedral (a change of date from the 4th October).
We anticipate a start time of 10am to conduct Diocesan affairs, including financial business with lunch provided at 12.30pm.
In the afternoon (aiming for 2pm start) we look forward to a service of the Holy Eucharist at which Revd Dr Manon Ceridwen James will be installed and collated as Dean of Bangor.
More details to follow in due course.
Rural ministry at Sioe Meirionydd
With our bucket hats and wellies, the Diocesan team were ready for Sioe Meirionydd. Check out this Reel to find out how we blended in on the day!
We were there primarily to promote Llwybr Cadfan and engage people in conversations about pilgrimage, spiritual journeys and historic church buildings on their doorstep. But there were many more conversations to be had.
Families brought their children to our play area with jigsaws, pilgrim stamps and bible stories to keep them entertained. Thank you, Revd Carol Roberts, for your ministry to families. For farmers and local congregations who wanted to speak to someone for more pastoral and prayerful support, we were blessed to have Revd Llew Moules-Jones on site. Llew was also volunteering for Tir Dewi and you can hear his interview about supporting the farming community on our socials next week.
Photos from the day are on Facebook.
Abseiling challenge
Congratulations to St Mary's Church, Betwys y Coed, for raising £3K with their abseiling challenge. Money raised goes towards the news church bells fund. Watch the highlights on Prynhawn Da S4C or on our Facebook Reel.
Rural Ministry conference
20-21 October
Sign up to St Padarn's Aspects of Rural Ministry and explore pilgrimage, farming, and outdoor ministry. Sessions will include workshops and resources to help you develop rural ministry.
Email to register your interest.
New safeguarding dates available
Dates for safeguarding training for September to December are now on our website. Please remember to book your training session in advance.
A Welsh language Module B session will take place on Tuesday 30 September, 2pm - 4pm at Canolfan Gymunedol Noddfa, Cil Peblig, Caernarfon.
The training you will access will equip you and your church to engage positively with the protection of children, young people and vulnerable adults in a practical and informed manner.
Vacancies
Three opportunities to serve communities on Anglesey:
Calendar
September
No Duw a Dygwyr this month.
Deiniol and Welsh Culture: A Symposium
13 Sept, 10am
One-day symposium exploring poets and scholars connected to St Deiniol's Cathedral, Bangor.
Tickets from Eventbrite.
October
Rural Ministry Conference
20-21 October
Sign up to St Padarn's Aspects of Rural Ministry and explore pilgrimage, farming, and outdoor ministry. Sessions will include workshops and resources to help you develop rural ministry.
Email to register your interest.
Sharing information
If you would like to share updates, news about events or resources here, please send details to Matt Batten by the end of day on Wednesday before you would like it published.