Y Ddolen
19 Ionawr 2024
Ystwyll 2
Colect
Hollalluog Dduw,
yng Nghrist yr wyt yn gwneud popeth yn newydd:
trawsffurfia dlodi ein natur â chyfoeth dy ras,
ac yn adnewyddiad ein bywydau gwna’n hysbys dy ogoniant nefol;
trwy Iesu Grist dy Fab ein Harglwydd
sy’n fyw ac yn teyrnasu gyda thi a’r Ysbryd Glân,
yn un Duw, yn awr ac am byth.
Dod o hyd i ddamhegion newydd ar gyfer heddwch
Ffrindiau annwyl
Rydym yn cael gwybod bod cyfle i ddod â'r gwrthdaro uniongyrchol i ben yn Gaza. Wrth i mi ysgrifennu hwn, mae llywodraeth Israel yn cyfarfod i benderfynu a ddylid cefnogi'r cynigion a fyddai'n arwain at gyfnewid gwystlon ar gyfer carcharorion Palesteinaidd ochr yn ochr â chadoediad. Dylai breuder y sefyllfa a'r posibilrwydd na fydd y camau canlynol byth yn cael eu cymryd ein gwneud yn ofalus os nad bob amser yn obeithiol.
Mae esgobion yr Eglwys yng Nghymru wedi rhyddhau datganiad ynglŷn â'r sefyllfa hon y gallwch ei ddarllen isod.
P'un a gytunir ar gadoediad ac a yw'n parhau yn ei le, bydd y materion mwy cymhleth yn cymryd llawer mwy o amser i'w datrys. Sut mae un yn ailadeiladu cymdeithas, yn cyflawni cyfiawnder ac yn dechrau creu ymddiriedaeth? Sut mae'r ffosydd o fewn calonnau dynol yn cael eu hiacháu ac anghytundebau dwys ynghylch treftadaeth, tir a hanes i gyd yn dod i'r wyneb mewn sgwrs onest? Rwyf wedi darganfod damhegion Iesu sy'n datgelu emosiwn ac ymateb dynol i fod y mwyaf gobeithiol os nad heriol o'r cyfan. Mae dameg y Mab Afradlon yn sôn am y risg a gymerir pan fydd rhywbeth yn mynd o'i le. Trasiedi fawr y mab hŷn yw na fyddai'n mentro camu y tu hwnt i'w ffin ei hun gan apelio at statws a safle yn hytrach na gweld sut y gellid creu rhywbeth newydd, adfeiriol a da.
Bydd angen damhegion arnom sydd â'r gallu i symud y tu hwnt i'r status quo yn Gaza os oes unrhyw fath o newid gwerth chweil am ddigwydd yno – damhegion sy'n cael eu byw ym mywydau'r rhai a fydd mewn perygl o gredu hyd yn oed pan fo gobaith yn ymddangos yn freuddwyd bell.
Gweddïwch nid yn unig dros heddwch Jerwsalem ond am yr ewyllys a'r galon ymhlith llywodraethau a chynghorau yn y rhanbarth hwnnw i gymryd siawns, hyd yn oed un cam ar y tro, a chredwch y gall dynoliaeth wneud yn well.
Archesgob Andrew
Esgobion yr Eglwys yng Nghymru yn croesawu cadoediad Israel – Gaza
Mae Esgobion yr Eglwys yng Nghymru wedi cyhoeddi’r datganiad canlynol:
“Rydym yn croesawu’r cadoediad ac yn gweddïo y bydd hwn yn nodi diwedd gwrthdaro torcalonnus sydd wedi dod â dioddefaint a galar i gynifer. Yr ydym yn cofio pawb sydd wedi’u heffeithio gan drais, caledi a chasineb, a gweddïwn dros y rhai sy’n ymwneud â’r dasg o adeiladu heddwch – fel y bydd ganddynt y cryfder, y doethineb a’r gras y bydd eu hangen er mwyn dod â gobaith ac iachâd.”
Lansio adnoddau dysgu ffenestri gwydr lliw
Mae Cadw wedi lansio canllaw addysgol newydd sydd wedi'i gynllunio i helpu ysgolion ac eglwysi i ddefnyddio ffenestri gwydr lliw i archwilio treftadaeth ddiwylliannol a ffydd Cymru trwy gyfrwng gwydr lliw.
Datblygwyd y canllaw ar y cyd rhwng Cadw, yr artist a'r hanesydd Dr Martin Crampin, a'r arbenigwr Treftadaeth yr Eglwys Sarah Perons ac mae'n cynnwys Eglwys Gadeiriol Sant Deiniol.
Mae'r adnodd hwn yn arbennig o werthfawr ar gyfer:
- Eglwysi lleol sy'n ceisio ymgysylltu pobl ifanc â'u treftadaeth leol.
- Ysgolion sydd am ymgorffori adnoddau diwylliannol lleol yn eu cwricwlwm.
- Grwpiau ieuenctid yr eglwys sy'n cynllunio gweithgareddau addysgol.
- Addysgwyr sy'n ceisio datblygu cyfleoedd dysgu trawsgwricwlaidd.
Achubwch ein heglwysi hanesyddol
Mae'r cynllun llywodraeth sy'n helpu addoldai rhestredig i osgoi talu TAW ar atgyweiriadau yn dod i ben ym mis Mawrth 2025. Heb y cyllid hanfodol hwn, bydd eglwysi'n wynebu cynnydd uniongyrchol o 20% mewn costau atgyweirio, gan roi ein hadeiladau treftadaeth mewn perygl.
Er bod yr Adran dros Ddiwylliant, y Cyfryngau a Chwaraeon (DCMS) yn adolygu dyfodol y cynllun, mae angen inni weithredu nawr i sicrhau ei fod yn parhau.
Gweithredwch heddiw
Ysgrifennwch at eich AS yn eu hannog i gefnogi adnewyddu Cynllun Grant Addoldai Rhestredig. Eglurwch sut mae eich eglwys leol yn elwa o'r cyllid hwn a beth fyddai ei golli yn ei olygu i'ch cymuned. Gallwch ddod o hyd i fanylion cyswllt eich AS yn www.parliament.uk/find-your-mp
Gallwch hefyd ysgrifennu'n uniongyrchol at: Y Gwir Anrhydeddus Lisa Nandy AS Ysgrifennydd Gwladol dros Ddiwylliant, y Cyfryngau a Chwaraeon 100 Parliament Street Llundain SW1A 2BQ
Templed
Rydym yn ysgrifennu i annog y Llywodraeth i gadw'r Cynllun Grant Addoldai Rhestredig.
Mae Cynllun LPW yn darparu grant sy'n cyfateb i gost TAW ar waith atgyweirio a chynnal a chadw a ffioedd proffesiynol cysylltiedig ar eglwysi rhestredig. Darperir y cyllid gan yr Adran dros Ddiwylliant, y Cyfryngau a Chwaraeon. Mae hyn i fod i ddod i ben ar 31 Mawrth 2025 ar hyn o bryd. Mae'n bwysig iawn bod y cyllid hwn yn cael ei adnewyddu. Gan fod TAW yn daladwy ar bob atgyweiriad i eglwysi rhestredig, byddai ei ddileu yn ychwanegu 20% at gost prosiectau.
Mae'r grant hwn yn darparu cefnogaeth allweddol i gynulleidfaoedd eglwysi lleol sy'n gyfrifol am ofalu am addoldai rhestredig. Yn ein cyd-destun ni, mae'r grant hwn wedi bod yn bwysig iawn.
[Ychwanegwch enghraifft o brosiect lle cafodd ei dderbyn neu'r swm y byddai'r MAC wedi gorfod dod o hyd iddo yn ychwanegol pe na bai'r grant wedi'i dalu.]
Arolwg: Adroddiad Ffydd yng Nghymru
Rydym yn adfywio’r adroddiad Ffydd yng Nghymru. Cafodd yr adroddiad ei ryddhau’n wreiddiol yn 2008, ac roedd yn caniatáu i gymunedau ffydd ledled Cymru rannu eu cyfraniad anhygoel i’n cymdeithas gyda Llywodraeth Cymru ac eraill. Byddem wrth ein bodd yn gweld sut mae pethau wedi newid ers hynny, felly mae angen cymaint o arweinwyr ffydd â phosibl arnom o bob cwr o Gymru i gwblhau’r arolwg hwn. Dylai’r arolwg gymryd tua 15 munud i’w gwblhau.
Duw a Dysgwyr
Ydych chi'n awyddus i fagu hyder yn y Gymraeg mewn awyrgylch diogel a chefnogol? Dewch at Dduw a Dysgwyr.
Mae'r gwasanaeth wedi'i anelu at bob lefel o ddysgwyr Cymraeg. Bydd y gwasanaeth cymun yn cael ei addasu a'i arafu i'ch helpu i ddeall a dilyn y gwasanaeth. Ar ôl y gwasanaeth, mae cyfle i ymarfer eich Cymraeg dros ginio.
Croeso cynnes i bawb!
Hyfforddiant diogelu
Mae’n ofynnol i bob clerig, warden Eglwys, Darllenydd trwyddedig, gofalwyr, aelodau Cyngor Ardal Weinidogaeth, swyddogion diogelu Ardaloedd Gweinidogaeth ac unrhyw un sydd â rôl sy’n ymwneud â gweithio gyda phlant, pobl ifanc ac oedolion agored i niwed gwblhau hyfforddiant Diogelu. Mae angen cwblhau'r hyfforddiant pob tair mlynedd.
Mae'r dyddiadau ar gyfer 2025 ar ein gwefan
Dyddiadur
17 Ionawr
Y Plygain, Cadeirlan
7yh
20 Ionawr
Duw a Dysgwyr
Cadeirlan Deiniol Sant, Bangor
12.30
23-27 Mehefin
Bererindod Caergybi i Walsingham
Am fwy o wybodaeth cysylltwch Par Hughes, 01407 860412 neu ebost patriciahughes2017@gmail.com
Rhannu Gwybodaeth
Os hoffech rannu hysbys, newydd am ddigwyddiadau neu adnoddau yma, cysylltwch â Matt Batten erbyn diwedd y ddydd Mercher cyn iddi gael ei gyhoeddi.
Y Ddolen
19 January 2024
Epiphany 2
Collect
Almighty God,
in Christ you make all things new:
transform the poverty of our nature by the riches of your grace,
and in the renewal of our lives make known your heavenly glory;
through Jesus Christ your Son our Lord,
who is alive and reigns with you and the Holy Spirit,
one God, now and for ever.
Finding new parables for peace
Dear friends
We are being told there is a chance for an end to the immediate conflict in Gaza. As I write, the Israeli government is meeting to decide whether to support the proposals which would lead to an exchange of hostages for Palestinian prisoners alongside a ceasefire. The fragility of the situation and the possibility the following stages might never be progressed ought to make us cautious if always hopeful.
The bishops of the Church in Wales have released a statement about this situation which you can read below.
Whether a ceasefire is agreed and whether it remains in place, the bigger, larger issues will take much longer to resolve. How does one rebuild society, deliver justice and start to craft trust? How are the trenches within human hearts healed and profound disagreements about heritage, land and history all surfaced in honest conversation? I have found the parables of Jesus that expose the dynamics of human emotion and response to be the most hopeful if challenging of all. The parable of the Prodigal Son speaks of the risks taken when something goes wrong. The great tragedy of the older son is that he would not risk stepping beyond his own boundary appealing to status and position rather than seeing how something new, restoring and good could be created.
We will need parables which have the capacity to move beyond the status quo in Gaza if there is to be any kind of worthwhile change there – parables which are lived out in the lives of those who will risk to believe even when hope seems a distant dream.
Please do pray not only for the peace of Jerusalem but for the will and heart among governments and councils in that region to risk, even one step at a time, and believe humanity can do better.
Archbishop Andrew
Church in Wales Bishops welcome Israel – Gaza ceasefire
The Bishops of The Church in Wales have issued the following statement:
“We welcome the ceasefire and pray this will mark the end of a heartbreaking conflict which has brought suffering and grief to so many. Our thoughts are with all those who have been affected by violence, by hardship and by hatred, and we pray for all those engaged in the task of building peace – that they will be given the strength, wisdom and grace they will need to bring healing and hope.”
Stained glass windows learning resource launches
Cadw have launched a new educational guide designed to help schools and churches to use stained glass windows to explore Welsh cultural and faith heritage through the medium of stained glass.
The guide has been developed in collaboration between Cadw, artist and historian Dr Martin Crampin, and Church Heritage expert Sarah Perons and features Saint Deiniol's Cathedral.
This resource is particularly valuable for:
- Local churches seeking to engage young people with their local heritage.
- Schools looking to incorporate local cultural resources into their curriculum.
- Church youth groups planning educational activities.
- Educators seeking to develop cross-curricular learning opportunities.
Save our historic churches
The government scheme that helps listed places of worship avoid paying VAT on repairs is set to end in March 2025. Without this vital funding, churches will face an immediate 20% increase in repair costs, putting our heritage buildings at risk.
While the Department for Culture, Media and Sport (DCMS) is reviewing the scheme's future, we need to act now to ensure it continues.
Take action today
Write to your MP urging them to support the renewal of the Listed Places of Worship Grant Scheme. Explain how your local church benefits from this funding and what losing it would mean for your community. You can find your MP's contact details at www.parliament.uk/find-your-mp
You can also write directly to:
The Rt Hon Lisa Nandy MP
Secretary of State for Culture, Media and Sport
100 Parliament Street
London SW1A 2BQ
Template
We write to urge the Government to retain the Listed Places of Worship Grant Scheme.
The LPW Scheme provides a grant equivalent to the cost of VAT on repair and maintenance work and associated professional fees on listed churches. The funding is provided by the Department for Culture Media and Sport. This is presently due to expire on 31 March 2025. It is very important that this funding should be renewed. As VAT is chargeable on all repairs to listed churches, its removal would add 20% to the cost of projects.
This grant provides a key support for local church congregations charged with the responsibility of caring for listed places of worship. In our own context, this grant has been very important.
[Add example of project where it was received or the amount the MAC would have had to find in addition had the grant not been paid.]
Survey: Faith in Wales report
A message from Evangelical Alliance Wales
"We are refreshing the Faith in Wales report. Originally released in 2008, the report allowed faith communities across Wales to share their incredible contribution to society with the Welsh Government and others. We would love to see how things have changed since then, so we need as many faith leaders as possible from across Wales to complete this survey. The survey should take approximately 15 minutes to complete."
Duw a Dysgwyr
Are you keen to to build confidence in Welsh in a safe and supportive atmosphere? Come to Duw a Dysgwyr.
The service is aimed at all levels of Welsh learners. The communion service will be adapted and slowed down to help you understand and follow the service. After the service, there's an opportunity to practice your Welsh over lunch.
A warm welcome to all!
Safeguarding Training
It is requirement that all clergy, churchwardens, licences readers, vergers, MAC members, MA safeguarding officers and anyone who has a role working with children, young people or adults at risk, complete safeguarding training. The training needs to be renewed every three years.
Training dates for 2025 are on our website.
Diary
17 January
Plygain at the Cathedral
7pm
20 January
Duw a Dysgwyr
Saint Deiniol's Cathedral, Bangor
12.30pm
23-27 June
Holyhead to Walsingham Pilgrimage
For further details, contact Pat Hughes on 01407 860412 or email: patriciahughes2017@gmail.com
Sharing information
If you would like to share updates, news about events or resources here, please send details to Matt Batten by the end of day on Wednesday before you would like it published.