Yn ei araith arlywyddol yn y Corff Llywodraethol, siaradodd Archesgob Cymru am bwysigrwydd undod a gweithredu ar y cyd o fewn yr Eglwys. Tynnodd sylw at bŵer cydweithio, yn enwedig yn wyneb heriau modern, gan annog yr Eglwys i fabwysiadu ysbryd "gwell, gyda'i gilydd." Gan dynnu ar esiampl gweinidogaethau arloesol, galwodd yr Archesgob ar yr Eglwys i wrando, dysgu a gweithredu'n feiddgar wrth gyflawni ei chenhadaeth.

Arloesol

"Yn y gorffennol, nid oedd angen i ni ymddwyn fel eglwys yn yr un modd ag y mae’n rhaid inni ei wneud yn awr.. Rydym wedi dod i weld faint yr ydym angen y gweinidogaethau amrywiol sy'n adlewyrchu'r carismau y mae Duw yn eu rhoi inni. Rydym wedi gweld penodiadau newydd sy’n gwella ac yn ychwanegu at arweinyddiaeth werthfawr clerigion yr Ardaloedd Gweinidogaeth. 

Mae Duw yn adeiladu eglwys a fydd yn dra gwahanol i'r un y bedyddiwyd ni ynddi. Ond mae’n eglwys sydd mewn sefyllfa well ac sydd wedi’i siapio’n fwy creadigol er mwyn estyn allan mewn gwasanaeth cariadus ac yng Nghrist Iesu. 

Rwyf am roi un enghraifft o hyn ichi - a, maddeuwch i mi, mae’n dod o fy esgobaeth fy hun er y gallwn ychwanegu at hyn gan esgobaethau eraill hefyd. Jill Ireland yw ein Caplan Awyr Agored cyntaf ym Mro Eryri, yn union wrth droed Yr Wyddfa. 

Swydd Jill yw cysylltu â’r miloedd sy’n heidio yma ond nad oes gan nawd deg pump y cant (95%) ohonynt unrhyw gysylltiad â’r eglwys o gwbl. Mae Jill yn gweinidogaethu, yn ei geiriau ei hun, i: 'garu, perthnasu, creu'. Mae ei thasg yn ymwneud â 'gwrando, dysgu, cysylltu ac ymgysylltu ar gyfer perthnasoedd newydd fel y gallwn adnabod calonnau pobl a darganfod sut y gallai Duw fod ar waith eisoes a sut y gallwn ymuno.'

"Mae gweinidogaeth fel hyn yn ein dysgu i ddeall iaith ein cymunedau ac yn gofyn a allwn 'aros yn y lle hwnnw o ymddiriedaeth ac o ildio. Mae gan Dduw waith i ni ei wneud a bydd ef yn ei ddatgelu. Mae’r cyfuniad hwn, o waith nodedig o arloesol, ochr yn ochr â’n hymrwymiad i Ardaloedd Gweinidogaeth, yn darparu ffordd newydd a chyffrous o weld ein tasgau fel eglwys.

Gwell, gyda'n gilydd."

Cydweithio

"Yn ddiweddarach eleni byddwn yn ymgynnull o bob rhan o’r esgobaethau i weddïo, gwrando a dysgu. Nid yw'r Gymuned Ddysgu yn rhyw fath o gimig i wneud i ni deimlo'n dda am fod yn egnïol nac i ymdrybaeddu yn yr heriau sy'n ein hwynebu. Ei ddiben yw ein galluogi i fyfyrio ac yna ymwreiddio. 

"Fel Elias, byddwn yn gweddïo am y doethineb i ateb yr un cwestiwn: 'Beth ydych chi'n ei wneud?' Y cyd-destun ar gyfer ein cynulliad yw’r symudiad sylweddol a wnaed yn yr holl esgobaethau i gyflunio ein bywyd o fewn Ardaloedd Gweinidogaeth. Nid yw'r newid hwn wedi bod ar lefel llywodraethu yn unig ond mae wedi gofyn cynnig gweinidogaeth a chenhadaeth mewn ffordd wahanol. 

"Gofynnir inni ganolbwyntio ar rannu adnoddau ac ar ein hymrwymiad cyffredin i ardal neilltuol, ar adeiladu timau sy'n cynnwys doniau holl bobl Dduw, ar edrych tuag allan oherwydd bod Duw yn caru'r BYD gymaint ac ar fod yn negeswyr llawen y newyddion da i'n gilydd mewn addoliad a chymdeithas.

"Bydd yn hanfodol bod yr hyn a ddysgir o'r cynulliad hwn yn cael ei rannu ar draws yr eglwys. Mae Timothy Radcliffe, yr offeiriad Dominicaidd a wahoddwyd i arwain enciliad yr Eglwys Gatholig Rufeinig yn ystod eu Synod ar Synodiaeth y llynedd, wedi ysgrifennu: 'Os gwrandawn ar yr Arglwydd ac ar ein gilydd, gan geisio deall ei ewyllys ar gyfer yr eglwys a'r byd , byddwn yn unedig mewn gobaith sy'n mynd y tu hwnt i'n hanghytundebau ac yn cael ein cyffwrdd gan y 'Harddwch mor hynafol ac mor newydd.'

Undod

Wrth groesawu ei Ysgrifennydd Cyffredinol, yr Esgob Anthony Poggo, i’r Corff Llywodraethol, dywedodd yr Archesgob Andrew y dylai bywyd y Cymundeb gael ei nodweddu gan ymrwymiad yr aelod-eglwysi i’w gilydd.

Apeliodd hefyd ar y Cymun i gydweithio i helpu i adfer “bywyd, heddwch a gobaith” i Gaza unwaith y daw’r brwydro i ben, gan annog yr Eglwys yng Nghymru i “sefyll yn barod”.

Dywedodd, “Pan weddïodd Iesu i’r eglwys fod yn un, ni chynigiodd hyn fel rhyw fath o ddyhead, neu uchelgais y gallem symud tuag ato. Fe’i gweddïodd oherwydd dyna yw hanfod yr eglwys…. Felly ni allwn gerdded i ffwrdd oddi wrth ein gilydd, gan haeru nad ydym mewn cymundeb â'n holl frodyr a’n chwiorydd yng Nghrist. Mae wedi penderfynu ein bod ni! Yr hyn sy’n gorfod nodweddu ein bywyd yw ymrwymiad dwfn i’n gilydd, mewn gweddi, ymgysylltiad a chenhadaeth.”

Ymgyrchu

Anogodd yr Archesgob hefyd y Corff Llywodraethol i ymateb yn ddewr i newid hinsawdd, "Bydd eglwys sy’n wirioneddol radical yn ei hymwneud â’r byd yn mynd i’r afael â materion hollbwysig boed yn newid yn yr hinsawdd, AI neu dlodi a rhyfel."

"Rwyf am ddweud mwy yn awr am yr uwchgynhadledd amgylcheddol y mae'r Eglwys yng Nghymru yn ei noddi ym mis Tachwedd sy'n dod â dros 70 o gynrychiolwyr ynghyd o bob rhan o'r DU i drafod ffyrdd y gallem 'Adfer Afonydd Cymru'. Rydym wedi casglu un o’r cynulliadau mwyaf o’i fath ym mis Tachwedd eleni ar ôl 18 mis o baratoi. Mae’r uwchgynhadledd yn cynnwys academyddion, amgylcheddwyr, cynrychiolwyr o’r gymuned amaethyddol, yr Eglwys yng Nghymru, y diwydiant dŵr a grwpiau eraill sydd â diddordeb yn y maes er mwyn ymgynghori ar y ffyrdd y gellir gwella ansawdd dŵr yng Nghymru.

"Diddorol i mi oedd pan gawsom ein herio ynghylch pam roedd yr eglwys yn ymwneud â rhywbeth fel hyn. Weithiau mae’n ganlyniad anwybodaeth, weithiau mae’n digwydd oherwydd nad yw’r meddwl seciwlar yn hoffi inni ‘ymyrryd’ mewn materion nad ydynt yn ymwneud â ni ac weithiau oherwydd nad ydym wedi mynegi tuag at yr amgylchedd yr agwedd genhadol radical sydd wrth wraidd yr efengyl. Nid canu emynau dydd Sul yn unig ydyn ni!"

Gallwch ddarllen Anerchiad Llywyddol llawn yr Archesgob yn y ddolen isod.