Neges Nadolig yr Esgob Bangor ac Archesgob Cymru
Mae Esgob Bangor ac Archesgob Cymru, Andrew John, wedi rhyddhau neges Nadolig yn myfyrio ar yr heriau sy'n ein hwynebu yng Nghymru gydag argyfwng costau byw a'r drasiedi barhaus sy'n datblygu yn Gaza ar ôl ymosodiad terfysgol Hydref 7 ar Israel.
"Yr hyn rydw i wedi dod i sylweddoli ar hyd y blynyddoedd yw bod bywyd yn werthfawr ond hefyd yn fregus," meddai'r Archesgob. "Yr hyn sy'n gwneud y gwahaniaeth yw cael tir solet oddi tanof, rhywbeth nad yw'n cwympo i ddarnau pan fydd popeth arall. Dyna beth mae ffydd yn Iesu Grist yn ei gynnig.
Gwyliwch neges y Nadolig ar ein Sianel YouTube, a ffilmiwyd ar leoliad yn Nant Gwrtheyrn, a darllenwch y trawsgrifiad isod.
Ar un adeg roedd y lle dwi'n sefyll yn chwarel brysur yn cynhyrchu cronfeydd enfawr o gwenithfaen o'r 1870au ymlaen er bod Nant Gwrtheyrn wedi gweld gweithgarwch diwydiannol ers dros 2 fileniwm. Roedd bywyd yn y C19eg yn greulon: doedd dim GIG, dim system lles na chynllun yswiriant i amddiffyn gweithwyr rhag anaf. Nid oedd iechyd a diogelwch yn bodoli.
O edrych ar y bryniau, y deunydd gwastraff, yr arwyddion olaf o'r chwarela hwnnw, mae'n hawdd dychmygu sut beth oedd bywyd fel.
Er mor greulon bryd hynny, wrth gwrs, mae’n ddim byd o'i gymharu â'r hyn sy'n digwydd yn Ninas Gaza ar hyn o bryd.
I'r wlad hon o ymladd chwerw a phoen, daeth Duw.
Mae’r dinistrio bywyd ac eiddo yn wirioneddol ddychrynllyd. Ers erchyllterau Hamas ar Hydref 7fed a chymryd gwystlon, mae'r byd wedi cael ei hudo gan ymladd yn y darn hwnnw o dir yn y Dwyrain Canol. A'r bobl sy'n dioddef, yn greulon fel cystadlu hynafol a hawliadau cystadleuol i hanes a thir cael eu chwarae allan mewn gwrthdaro marwol. Yma, nid yw trais yn newydd.
I'r wlad hon o ymladd chwerw a phoen, daeth Duw. Rydyn ni'n dathlu hyn dros y Nadolig. Mae'r goeden, yr addurniadau a'r ŵyl yn cuddio'r neges ryfeddol mai dyma'r byd y camodd Duw iddo. Fe'i ganed yn blentyn, do, ond yn bwysicaf oll, fel bod dynol. Mae Duw yn dod yr hyn yr ydym ni.
Mae ffydd ynddo ef yn gwneud bywyd gyda Duw yn dda.
Rwy'n ymwybodol iawn y Nadolig hwn y bydd gennym ni, yma yng Nghymru, ein heriau ein hunain i'w hwynebu hefyd. Mae argyfwng costau byw yn parhau a gall y Nadolig ei hun fod yn straen i lawer. Yr hyn yr wyf wedi dod i sylweddoli ar hyd y blynyddoedd yw bod bywyd yn werthfawr ond yn fregus. Yr hyn sy'n gwneud y gwahaniaeth yw cael tir solet oddi tanof, rhywbeth nad yw'n cwympo i ddarnau pan fydd popeth arall. Dyna beth mae ffydd yn Iesu Grist yn ei gynnig. Mae ffydd ynddo ef yn gwneud bywyd gyda Duw yn dda. Mae 'baban Bethlehem', a oedd unwaith yn blentyn mewn preseb, yr un peth sy'n werth ei feddiannu.
Dyna fy ngobaith am eleni, i Israel/Palestina, i Gymru ac i chi a fi. Boed i Duw eich bendithio a dymunaf Nadolig hapus iawn i chi.
Christmas Message from the Bishop of Bangor and Archbishop of Wales
The Bishop of Bangor and Archbishop of Wales Andrew John has released a Christmas message reflecting on the challenges we face in Wales with the cost of living crisis and the ongoing tragedy unfolding in Gaza after the October 7 terrorist attack on Israel.
"What I’ve come to realise," say the Archbishop, "is that life is not only precious but also fragile. What makes the difference is having solid ground beneath me, something that doesn't fall apart when everything else might. And that's what faith in Jesus Christ offers."
Watch the Christmas message on our YouTube Channel, filmed on location in Nant Gwrtheyrn, and read the transcript below.
The place where I'm standing was once a busy quarry producing granite in huge quantities from the 1870's onwards although Nant Gwrtheyrn has seen industrial activity for over 2 millennia. Life in the C19th was brutal: there was no NHS, no welfare and no insurance scheme to protect workers from injury. Health and safety was non-existent.
Just looking at the hills, the waste material, the last vestiges of that quarrying, it's easy to imagine what life was like.
However brutal then, of course, as nothing compared to what is happening in Gaza City at the moment.
To this land of bitter fighting and pain, God came.
The destruction of life and property is truly horrifying. Since the Hamas atrocities on October 7th and the taking of hostages, the world has been gripped by the explosion of fighting taking place in that sliver of land in the Middle East. And it's the people who suffer, brutalized as ancient rivalries and competing claims to history and land are played out in deadly conflict. Here, violence is not new.
To this land of bitter fighting and pain, God came. We celebrate this at Christmas. The tree, decorations and festivity easily mask the extraordinary message that this was the world into which God stepped. Born as a child, yes, but most importantly, as a human. God become what we are.
Faith in Christ makes life with God very good.
I'm very conscious this Christmas that, here in Wales, we will have our own challenges to face as well. The cost of living crisis continues and Christmas itself can be stressful for many.
What I’ve come to realize across the years is that life is not only precious but also fragile. What makes the difference is having solid ground beneath me, something that doesn't fall apart when everything else might. And that's what faith in Jesus Christ offers. Faith in Him makes life with God very good. The ‘babe of Bethlehem’, once a child in manger, is also the real Black Friday, the one thing worth possessing.
That's my hope for this year, for Israel/Palestine, for Wales and for you and me. God bless you richly and a very happy Christmas.